Đôi nét lịch sử chợ Đông Ba

Trước khi có chợ Đông Ba, bên ngoài cửa Chánh Đông (cửa Đông Ba theo cách gọi dân gian) dưới thời Gia Long có một cái chợ lớn mang tên “Qui giả thị”, tức là ngôi chợ của những người trở về. Tên cái chợ này đánh dấu sự kiện trở lại Phú Xuân của quan quân nhà Nguyễn và người dân khắp nơi trở về sau loạn lạc.

- Gần một thế kỷ sau, mùa hè năm 1885, kinh đô Huế thất thủ, chợ Qui Giả bị giặc Pháp tàn phá.

- Đến năm 1887, vua Đồng Khánh cho xây lại chợ và đổi tên thành Đông Ba. Chợ cung cấp thực phẩm cho cung điện, nhà thương, đồn lính, ký túc xá các trường Quốc học, Đồng Khánh, Bình Linh, Thiên Hựu.

- Năm 1899, trong công cuộc chỉnh trang đô thị, vua Thành Thái cho dời chợ Đông Ba về vị trí hiện nay, ngôi chợ cũ trở thành trường Pháp Việt Đông Ba. Chợ thời này gồm có 4 dãy quán: trước, sau, phải, trái. Mặt trước một dãy 8 gian, mặt sau một dãy 12 gian, dãy phải 13 gian... đều lợp ngói. Giữa chợ có một tòa lầu vuông, ba tầng, đều có đặt đồng hồ để điểm giờ khắc. Trong chợ xây một giếng đá, có hệ thống máy tay quay, giúp cho việc lấy nước dễ dàng.

- Đầu thế kỷ 20, chợ Đông Ba được tu sửa nhiều lần nhưng vẫn giữ cốt cách cũ.

- Đến năm 1967, chợ Đông Ba bị bom pháo Mỹ trong chiến dịch Huế Xuân 1968 bắn phá tan tành.

- Đến năm 1987, chợ Đông Ba được đại trùng tu. Ngoài lầu chuông ở trung tâm, chợ Đông Ba mới có 9 dãy nhà bao quanh cùng 4 khu hàng mới như chợ cá, khu hàng tự sản, tự tiêu, khu hàng dịch vụ... Ngoài ra ban quản lý chợ còn kiêm nhiệm khu Hoa Viên Chương Dương, các bến bãi đỗ xe... nâng tổng diện tích mặt bằng thuộc chợ lên trên 47.614m², từ cầu Gia Hội đến cầu Trường Tiền, một mặt là sông Hương, một mặt là phố chính Trần Hưng Đạo. Trong chợ tập trung hàng ngàn hộ kinh doanh cố định và buôn bán rong. Bình quân mỗi ngày có từ 5.000 đến 7.000 khách đến chợ. Vào những dịp lễ tết, chợ đông hơn, có trên 1.2 vạn người.

Ngoài vị trí là một trung tâm thương mại lớn của Huế với lịch sử hơn 100 năm, chợ Đông Ba còn là nơi có truyền thống đấu tranh cách mạng kiên cường qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp, Mỹ. Và chợ Đông Ba đã đi vào thơ ca, nhạc họa như một trong các biểu tượng của Cố đô, một điểm đến không thể thiếu trong chuyến du lịch Huế.