Thông thường, lăng mộ của vua đều được chuẩn bị từ khi nhà vua còn sống. Nhiều ông vua lại đích thân chủ trì công việc này. Vua Gia Long cũng vậy. Nơi an nghỉ cuối cùng của ông đã được ông chuẩn bị khá sớm. Theo quan niệm phong thủy, chọn được nơi an táng tốt thì con cháu phát phúc dài lâu nên vua Gia Long đã rất chú trọng việc tầm long. Sau những quan sát tìm kiếm, vua chọn khu vực Thiên Thọ Sơn để xây dựng lăng mộ. Khu này có 42 ngọn núi, trong đó ngọn Đại Thiên Thọ là lớn nhất được chọn làm tiền án cho phong thủy Lăng Gia Long.
Để tìm huyệt địa, vua tin cẩn giao cho Thượng thư bộ Binh Phạm Như Đăng, đại thần Tống Phúc Lương. Lại cho vời Lê Duy Thanh - con trai nhà bác học Lê Quý Đôn vào để cùng các đại thần lo công việc. Phải tìm đi kiếm lại nhiều lần, Lê Duy Thanh mới chọn được một thế đất ưng ý. Tuy nhiên chỗ huyệt ấy lại không ưng ý nhà vua. Sách Kể chuyện các vua Nguyễn của Tôn Thất Bình kể rằng: “Được tin, Gia Long thân hành cỡi voi đến nơi xem xét, nhưng không đồng ý, nên đã chọn nơi mai táng như hiện nay”. Trước khi khởi công Lăng Gia Long, nhà vua lại khiến Hoàng Tử thứ tư bói một lần nữa, được quẻ Dư, lời chiêm rằng: Đại Cát Hanh nghĩa là rất tốt và hanh thông.
Vua Gia Long muốn học theo lối Hiệp lăng nên trong khu vực Lăng Gia Long đã chọn, ngoài tìm kiếm huyệt táng cho chính mình, ông lại cho tìm kiếm phúc địa để táng những họ hàng khác. Một trong số đó là phần mộ của mẹ ông gọi là lăng Thoại Thánh. Theo sách Giai thoại xứ Huế cũng của Tôn Thất Bình có đoạn viết: “tương truyền lúc đặt địa bàn xuống đất để nhắm phương hướng thì mặt gương của địa bàn bỗng nhiên bị vỡ. Vua Gia Long đứng cạnh bên, lớn tiếng bảo với thần núi “Quý gì mảnh đất này mà người lại cố giữ không cho trẫm?” Thế rồi nhà vua bảo các quan lại đặt lễ tam sinh cúng thần và tiến hành việc xây lăng”.
Thời gian xây dựng Lăng Gia Long, vua thường xuyên ngự giá đến giám sát tiến độ. Một lần vua lên lăng với các quan hộ tùng, bất ngờ một trận cuồng phong nổi lên, cái rạp có vua và các quan đứng bị sập, nhà vua kịp nhảy ra nhưng bị một thanh gỗ đè ở chân, trán bị chảy máu. Vua bảo hoàng tử Đảm (Minh Mạng sau này): “Cha bị thương chẳng lấy gì làm nặng. Nhưng không biết quan quân và thợ thầy thế nào?”. Sau trận cuồng phong người ta tìm thấy hai hoàng tử Tân và Phổ cùng một số người khác bị thương nặng. Có người tâu vua trừng trị viên đốc công Quảng thái, nhà vua nói “làm sao mà chống nổi với bão tố” rồi cho miễn tội!
TTXT du lịch Huế