Tả Van mùa nước đổ lóng lánh

Tả Van mùa nước đổ kéo dài từ tháng 4 đến tháng 5 âm lịch (tháng 5 đến tháng 6 dương lịch), những cánh đồng ruộng bậc thang như tấm thảm nhiều màu khổng lồ, lấp lánh dưới ánh nắng vàng. Thửa vừa gieo mạ xong, thửa khác mới cấy, thửa vẫn đang làm đất, đôi chỗ nước trong veo, kề bên là khoảng đục ngầu hay xanh nõn mạ non..., các mảng màu khác biệt nằm xen kẽ dường như tô điểm cho nhau tạo nên bức tranh sống động.

Người dân Tả Van khai ruộng từ những ngày tháng 3 âm lịch, trước hoặc sau tiết Thanh Minh một vài ngày. Họ vằm nhát cuốc đầu tiên ở những triền đất tốt, nơi có sẵn mạch nước đùn lên hoặc gần nguồn sông, suối... rồi cùng nhau vỡ đất, đào mương, đắp bờ để chuẩn bị dẫn nước từ khe về ruộng cho mùa vụ mới.

Đợi dịp mưa nhiều, người dân Tả Van kéo nhau ra đồng, phụ nữ đắp bờ, đàn ông cuốc ruộng, trẻ em phụ giúp cũng tranh thủ nô đùa... làm huyên náo cả một vùng. Đổ ải xong họ thả nước vào ngâm đất, ngâm càng lâu thì càng tốt ruộng.

Đến khoảng tháng 4 âm lịch là tới kỳ gieo mạ, khi cơn mưa đầu trút xuống, đất được bừa lại thật nhuyễn và san phẳng trước khi gieo mạ non. Ban đầu người dân Tả Van cày 4 - 5 mảnh, trữ nước để hôm sau tháo nước sang các mảnh ruộng khác. Cứ thế đến trận mưa tiếp theo, có thể làm được vài chục thửa ruộng.

Ruộng ôm chặt nhành mạ trong 1 - 2 ngày cho rễ bám chặt, rồi lại được tháo nước ra cho lúa nảy mầm. Hai ngày sau đó, khi những mầm non ấy đủ sức bật lên, nước lại được dẫn trở về ruộng cho cây mạ “phổng phao”, để rồi hơn một tháng sau người dân Tả Van sẽ nhổ lên cấy...