Văn Miếu Quốc Tử Giám - Hà Nội

Văn Miếu Quốc Tử Giám là quần thể Di tích lịch sử văn Hóa quý của cả nước, và là điểm tham quan nổi tiếng của du lịch Hà Nội. Trước kia, đây là nơi diễn ra các cuộc thi tuyển chọn nhân tài cho đất nước. Và ngày nay trở thành nơi khen tặng các học sinh xuất sắc, và là chốn "cầu may" của các sĩ tử trước kỳ thi.


Đôi nét lịch sử Văn Miếu Quốc Tử Giám

Theo thông tin giới thiệu Văn Miếu Quốc Tử Giám, thì Văn Miếu được xây dựng từ năm 1070 dưới thời vua Lý Thánh Tông (1054-1072). Bên trong có tượng Chu Công, Khổng Tử cùng tứ phối là Nhan Tử, Tăng Tử, Tư Tử, Mạnh Tử và hình vẽ các hiền nho để thờ cúng, bốn mùa tế lễ. Đây còn là nơi học của thái tử Lý Càn Đức và nguyên phi Ỷ Lan.

- Năm 1076, vua Lý Nhân Tông cho xây Quốc Tử Giám kề sau Văn Miếu. Lúc đầu, trường chỉ dành riêng cho con vua và con các bậc đại quyền quý (nên gọi tên là Quốc Tử). Đến năm 1253, vua Trần Thái Tông cho mở rộng Quốc Tử Giám và thu nhận các học trò thường dân có học lực xuất sắc.

- Đến đời vua Trần Minh Tông, Chu Văn An được đề cử làm quan Quốc Tử Giám tư nghiệp (tức hiệu trưởng ngày nay) và cũng là thầy dạy trực tiếp của các hoàng tử. Đến năm 1370, Chu Văn An qua đời và được vua Trần Nghệ Tông cho lập ban thờ ở Văn Miếu bên cạnh Khổng Tử.

- Sang thời Hậu Lê, nho giáo rất thịnh hành. Vào năm 1484, vua Lê Thánh Tông cho dựng bia Tiến sĩ của những người đỗ đạt Tiến sĩ từ khóa thi năm 1442 trở đi. Mỗi khoa, một tấm bia đặt trên lưng rùa. Hiện nay, khu di tích Văn Miếu Quốc Tử Giám vẫn còn 82 tấm bia tiến sĩ được bảo tồn nguyên vẹn.

- Năm 1762, vua Lê Hiển Tông cho sửa lại Quốc Tử Giám làm Cơ sở giáo dục cao cấp của triều đình. Năm 1785, Quốc Tử Giám được đổi thành nhà Thái Học. Đến đầu thời Nguyễn 1802, vua Gia Long bãi bỏ trường, xây đền Khải Thánh thờ cha mẹ Khổng Tử và Khuê Văn Các ở phía trước Văn Miếu.


Các kiến trúc Văn Miếu Quốc Tử Giám

	Hồ Văn Bên kia đường, phía trước Văn Miếu có một hồ khá rộng gọi là hồ Văn, dân gian thường gọi là hồ Giám. Giữa hồ có gò Kim Châu, trên gò dựng Phán Thuỷ đường (là nơi diễn ra các buổi bình văn thơ của nho sĩ kinh thành xưa). Theo ý đồ kiến trúc, đây vốn là “tiểu minh đường” của Văn Miếu, là một bộ phận khăng khít của toàn bộ công trình kiến trúc chung. Mặt nước Hồ Văn phẳng lặng như gương, quanh bờ cây cối râm mát, trên gò đất giữa hồ có một kiến trúc nhỏ đẹp, ẩn mình dưới cành lá sum suê.
	Văn Miếu Môn Văn Miếu Môn nghĩa là cổng tam quan phía ngoài, gồm 3 cửa, cửa giữa cao to và xây 2 tầng. Mặt bằng hình vuông, 4 mặt có lan can. Tầng dưới to, tầng trên nhỏ chồng lên, có một hàng hiên rộng. Phía bên ngoài tầng dưới chỉ mở một cửa cuốn, 2 cánh bằng gỗ, và mi cửa hình bán nguyệt cũng bằng gỗ chạm hình đôi rồng chầu mặt nguyệt. Phía bên trong lại mở 3 cửa cuốn không có cánh. Tầng trên 8 mái, 4 mái hiên và 4 mái nóc. Mái tầng trên cong lên ở 4 góc. Bờ nóc cũng có đắp đôi rồng chầu mặt nguyệt.
	Đại Trung Môn Từ Văn Miếu Môn theo đường lát gạch thẳng tới cổng thứ hai là Đại Trung Môn, bên trái có Thành Đức Môn, bên phải có Đạt Tài Môn. Quanh khu vực này trồng nhiều cây xanh tỏa bóng mát, có 2 hồ nhỏ nước trong, cảnh trí thanh nhã. Kiến trúc Đại Trung Môn theo kiểu 3 gian, xây trên nền gạch cao, có mái lợp ngói mũi hài, 2 hàng cột hiên trước và sau, ở giữa là hàng cột chống nóc. Gian giữa cổng treo một tấm biển nhỏ đề 3 chữ “Đại Trung Môn”.
	Khuê Văn Các Khuê Văn Các tuy nhỏ so với các công trình ở Văn Miếu Quốc Tử Giám, song có kiến trúc đẹp mắt, được xem là biểu tượng của Hà Nội. Gác “vẻ đẹp sao Khuê” là một lầu vuông 2 tầng, chồng diêm 8 mái, bao gồm 4 mái thượng và 4 mái hạ, cao gần 9m. Kiểu dáng khá độc đáo gồm 4 trụ gạch vuông bên dưới đỡ tầng gác gỗ phía trên. Bao quanh 4 mặt tầng gác gỗ là hàng lan can con tiện, trang trí theo đề tài bát bảo, mỗi mặt có một cửa tròn gắn trong khung vuông có những đường nối đặc trưng cho ánh sao Khuê đang tỏa sáng. Mỗi mặt tường gỗ đều chạm một câu đối chữ Hán thếp vàng. Xưa kia, nơi đây dùng để họp bình những bài văn hay của các sĩ tử.
	Giếng Thiên Quang - Bia tiến sĩ Giếng Thiên Quang còn được gọi là Ao Văn. Thiên Quang là ánh sáng bầu trời, người xưa dụng ý thu nhận tinh thúy của vũ trụ, soi sáng tri thức, nâng cao phẩm chất, tô đẹp nền nhân văn. Hai bên phải, trái của giếng là hai dãy nhà bia đá lớn gọi là vườn bia tiến sĩ, di sản có giá trị và ý nghĩa nhất của Văn Miếu. Các bia đều được dựng trên lưng rùa đá, gồm 82 bia, mỗi bên 41 bia dựng thành 2 hàng ngang, mặt bia đều quay về phía giếng. Mỗi bia Tiến sĩ là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, trán bia, diềm bia, chân bia đều có những hình ảnh điêu khắc tinh xảo. Ngày 9/3/2010, UNESCO đã công nhận 82 bia đá này là Di sản tư liệu thế giới.
	Đại Thành Môn - Khu điện thờ Đại Thành Môn có kiến trúc 3 gian lợp ngói, với 2 cột hiên trước sau, và 1 hàng cột giữa đỡ sà nóc và lắp cửa 2 cánh. Qua Đại Thành Môn là một sân rộng, lát gạch vuông Bát Tràng đỏ nâu. Hai bên là dãy nhà Tả - Hữu vu, mỗi dãy 9 gian. Cuối sân là nhà Đại Bái (khu điện thờ) trải dài suốt chiều ngang sân, phía sau là hậu cung. Trong nhà Đại Bái có các bức hoành quý, một chuông lớn đúc năm Cảnh Hưng (1768), cùng cỗ hương án thờ và đôi hạc lớn đều có từ lâu đời. Trong hậu cung có tượng Khổng Tử ngồi trên bệ đá, tượng tứ phối và cha mẹ của Khổng Tử, các tượng đều bằng gỗ sơn son thếp vàng, ban thờ có cầu đèn Long trúc.
	Quốc Tử Giám - Nhà Thái Học Quốc Tử Giám được đổi thành nhà Thái Học từ năm 1785, đến năm 1947 thì bị chiến tranh tàn phá, chỉ còn lại cái nền, 2 trụ đá và 4 nghiên đá có khắc chữ “Thái Học đường nghiên”. Khu nhà Thái Học mới được xây dựng lại từ năm 1999 với diện tích 1530m² trên trên nền đất cũ, gồm các công trình kiến trúc chính là Tiền đường, Hậu đường, Tả vu, Hữu vu, nhà chuông, nhà trống... mô phỏng theo kiến trúc truyền thống, hài hoà với tổng thể di tích Văn Miếu Quốc Tử Giám. Đến năm 2003, thành phố Hà Nội đã cho đúc tượng đồng 4 danh nhân: Lý Thánh Tông, Lý Nhân Tông, Lê Thánh Tông và Chu Văn An để thờ tự trong nhà Thái Học.

Với vẻ đẹp kiến trúc qua các triều đại, bề dày văn hóa truyền thống và giá trị lịch sử của Văn Miếu Quốc Tử Giám, nơi đây trở thành điểm đến không thể bỏ qua trong chuyến du lịch Hà Nội. Ngoài ra, đây và còn là nơi tổ chức hội thơ vào ngày Rằm tháng Giêng hàng năm.


* Văn Miếu Quốc Tử Giám giờ mở cửa : từ 8h00 đến 17h00 hàng ngày. Giá vé (2015): 30.000đ/vé.

- Địa chỉ : 58 phố Quốc Tử Giám, phường Văn Miếu, quận Đống Đa, trung tâm thành phố Hà Nội
- Điện thoại : 043 823 5601 - 043 845 2917