Hồ Hoàn Kiếm - Hà Nội

Hồ Hoàn Kiếm còn gọi là Hồ Gươm Hà Nội, xanh biếc quanh năm, là thắng cảnh nổi tiếng và niềm tự hào của người dân thủ đô. Quanh hồ trồng nhiều loài hoa và cây cảnh, mặt hồ như tấm gương soi bóng la đà những cây cổ thụ, những rặng liễu rũ thướt tha, những mái đền, chùa cổ kính, tháp rêu phong... trở thành điểm đến yêu thích với khách du lịch.

Tên gọi Hồ Hoàn Kiếm xuất hiện vào đầu thế kỷ 15 gắn với truyền thuyết vua Lê Thái Tổ trả gươm báu cho Rùa thần, thể hiện khát khao hòa bình trả gươm cầm bút của người xưa. Tên hồ cũng được đặt cho một quận trung tâm Hà Nội.

Diện tích hồ Hoàn Kiếm rộng khoảng 12ha, với chiều dài gần 700m, chiều rộng gần 200m, là một hồ nước ngọt tự nhiên. Xung quanh hồ có những di tích lịch sử như tượng vua Lê Thái Tổ, đền Bà Kiệu, tháp Hòa Phong... Trên hồ có 2 đảo: đảo Rùa nằm vị trí trung tâm có xây tháp Rùa, và đảo Ngọc có cầu Thê Húc dẫn lối đến đền Ngọc Sơn.

Tuy không phải là hồ lớn nhất thủ đô Hà Nội, song hồ Hoàn Kiếm đã gắn bó với cuộc sống và tâm tư của nhiều người. Bên cạnh những khu phố cổ chật hẹp, thì bờ hồ như một không gian mở cho các hoạt động sinh hoạt văn hóa, vui chơi, ngoạn cảnh... của cư dân địa phương. Nơi đây còn là nguồn cảm hứng cho các nhiếp ảnh gia và giới văn nghệ sĩ.


Rùa hồ Gươm

Rùa Hồ Gươm có kích thước khá lớn, đầu tương đối nhỏ và rộng, mõm ngắn, tròn, vòi rất ngắn, lưng màu vàng lục có những đốm vàng, yếm bụng màu trắng nhạt. Mai rùa mềm chứ không cứng như loài rùa thông thường. Theo di thể rùa hiện lưu giữ trong đền Ngọc Sơn thì cá thể đó cân nặng 250kg với chiều dài 2.1m và chiều rộng 1.8m. Còn cá thể rùa mà thành phố Hà Nội tiến hành chữa trị vết thương vào năm 2011, có cân nặng 169kg với chiều dài toàn thân là 1.85m, chiều rộng mai 1m. Đây là loài rùa quý hiếm đang được nhà nước bảo vệ nghiêm ngặt.

- Rùa Hồ Gươm hiền lành, đã sống lâu năm trong lòng hồ Hoàn Kiếm và là biểu tượng gắn liền với truyền thuyết Gươm Thần trong lịch sử dựng nước và giữ nước. Người Việt vẫn thường gọi là "Cụ Rùa" với hàm ý tôn kính.


Tháp Rùa

Tọa lạc giữa hồ Hoàn Kiếm, Tháp Rùa gồm 3 tầng, tầng dưới xây rộng hơn, rồi thu nhỏ dần lên tầng trên. Các mặt phía đông và tây có 3 cửa cuốn. Phía nam và bắc có 2 cửa cuốn nhọn. Phần đỉnh có 2 tầng với lan can chạy xung quanh, cùng 4 đầu đao đắp uốn cong dần lên vào giữa đỉnh, trên đỉnh có hình ngôi sao 5 cánh.

- Tương truyền, Tháp Rùa đánh dấu nơi vua Lê Thái Tổ trả gươm báu cho Rùa thần. Và thực tế, vào những ngày nắng ấm, rùa hồ Gươm vẫn thỉnh thoảng nổi lên phơi mình trên gò tháp, nên càng làm cho huyền tích thêm thuyết phục.


Cầu Thê Húc

Tên cầu Thê Húc hàm nghĩa là "nơi đậu ánh sáng Mặt Trời buổi sáng sớm". Cầu được danh sĩ Nguyễn Văn Siêu hưng công xây dựng vào năm 1865, với kết cấu bằng gỗ và sơn màu đỏ nổi bật trên mặt hồ xanh biếc. Cầu Thê Húc có hình dáng uốn cong, và dẫn lối đến cổng đền Ngọc Sơn.


Đền Ngọc Sơn

Nằm trên lòng hồ Hoàn Kiếm, Đền Ngọc Sơn gồm các công trình nổi bật: Cổng đền có tên Đắc Nguyệt Lâu nghĩa là "lầu được trăng", khu đền thờ, Trấn Ba Đình, và Tháp Bút - Đài Nghiên. Mỗi ngày, bóng của Tháp Bút ngả xuống chấm mực trong Đài Nghiên, tạo thành một biểu tượng đẹp cho học vấn "Tháp Bút - Đài Nghiên - viết lên trời xanh".

- Đền Ngọc Sơn thờ thần Văn Xương là ngôi sao chủ việc văn chương khoa cử, Trần Hưng Đạo, Lã Động Tân, Quan Vân Trường và Đức Phật, điều này thể hiện quan niệm Tam giáo đồng nguyên của người Việt. Đây là một điển hình về không gian và tạo tác kiến trúc, với sự kết hợp hài hòa giữa đền và hồ đã tạo thành một tổng thể Thiên - Nhân hợp nhất.


* Địa chỉ Hồ Hoàn Kiếm ở quận Hoàn Kiếm, bao quanh là các phố Lê Thái Tổ, phố Đinh Tiên Hoàng và phố Hàng Khay.