Với mong muốn ghé thăm khu căn cứ hiểm yếu mà quân đội Mỹ từng ví là “vùng đất chết” với lính thủy đánh bộ Mỹ và các thiết đoàn Sài Gòn. Chúng tôi đặt chân tới đất thép Củ Chi vào một ngày cuối năm. Có lẽ tới đây, người ta mới thực hiểu vì sao lính Mỹ đã mở vô số các cuộc ném bom và các đợt càn quét quy mô lớn tại Củ Chi trong nhiều năm, nhưng vẫn khó phát hiện đường hầm bí hiểm mang tên Địa đạo Củ Chi.
Được biết, hệ thống phòng thủ hầm hào Củ Chi bắt đầu xây dựng từ cuối những năm 1940 và được Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam sử dụng để tấn công Sài Gòn trong dịp Tết Mậu Thân 1968. Cấu trúc Địa đạo Củ Chi là hệ thống công sự ngầm bí mật dưới lòng đất, được ngụy trang rất sâu và kỹ lưỡng trong rừng rậm lúc bấy giờ... Khi đến đây tham quan, chúng tôi được xem những đoạn phim tư liệu ghi lại cảnh sinh hoạt và chiến đấu của quân và dân Củ Chi, được các hướng dẫn viên trong trang phục bộ đội giới thiệu tổng quan về Địa đạo.
Háo hức khám phá một “thành phố thu nhỏ dưới lòng đất”, tiến vào trong lòng Địa đạo Củ Chi, những hầm tư lệnh, trạm xá, lớp học, phòng nghỉ, nhà ăn, giếng nước... tất cả đều nằm sâu dưới lòng đất và gây bất ngờ với du khách. Chúng tôi được tận mắt nhìn thấy bếp ăn Hoàng Cầm - minh chứng về sự sáng tạo, thông minh của quân và dân Củ Chi. Bếp được xây dựng hết sức khoa học, khi nấu khói bốc lên phải qua rất nhiều lớp và cuối cùng khi thoát ra ngoài chỉ còn là một làn sương mờ ảo mà máy bay của địch bay từ trên cao không thể phát hiện được Địa đạo Củ Chi. Cũng tại đây, chúng tôi còn được thưởng thức món sắn luộc và cơm nắm, những món ăn chính của quân và dân Củ Chi trong những tháng ngày chiến đấu.
Nhưng ấn tượng nhất vẫn là những đường hầm đan xen kỳ lạ như mạng nhện. Các công sự ngầm sâu dưới đất từ 3-8m, chiều cao chỉ đủ cho một người đi lom khom. Căn hầm đầu tiên ở ngay bìa rừng có giếng ngầm sâu 15m cung cấp nước uống và sinh hoạt cho toàn khu vực Địa đạo Củ Chi. Hệ thống địa đạo gồm 3 tầng, từ đường “xương sống” tỏa ra nhánh dài, nhánh ngắn ăn thông nhau, có nhánh trổ ra tận sông Sài Gòn. Tầng một cách mặt đất 3m, chống được đạn pháo và sức nặng của xe tăng, xe bọc thép. Tầng 2 cách mặt đất 5m, có thể chống được bom cỡ nhỏ. Còn tầng cuối cùng cách mặt đất 8-10m hết sức an toàn.
Đường lên xuống giữa các tầng hầm trong Địa đạo Củ Chi còn được bố trí bằng các nắp hầm bí mật. Do được đào trên khu vực đất sét pha đá ong nên hệ thống hầm trú ẩn có độ bền cao, ít sụt lở và chịu được sức công phá của các loại bom cỡ lớn của quân Mỹ. Các khu vực khác nhau có thể được cô lập khi cần. Lòng hầm rất nhỏ nên gò mình mới có thể di chuyển được. Di chuyển trong Địa đạo Củ Chi, chúng tôi được nếm “mùi vị” của bóng tối và cái nóng đến đổ mồ hôi bởi len lỏi trong những đường hầm chật chội. Cuối đường hầm chúng tôi bắt đầu thấy ánh sáng le lói, và lom khom một đoạn nữa thì chúng tôi vô cùng ngạc nhiên vì đang đứng trước sông Sài Gòn. Gió sông thổi mát rượi, mọi mệt mỏi bỗng chốc tan biến.
Người hướng dẫn viên cho biết: Trước đây, đường hầm rất nhỏ hẹp, được mở rộng ra dần nhờ sự chung sức, chung lòng của quân và dân ta. Họ chỉ sử dụng các công cụ thô sơ như cuốc, thuổng, mai và tay trần để tạo ra những đường hầm mê cung này. Địa đạo Củ Chi đóng góp to lớn vào thành công của cuộc kháng chiến cứu nước.
Địa đạo Củ Chi không chỉ đơn giản là một hệ thống đường hầm dưới lòng đất, mà như một mê cung phức hợp trong lòng đất, một thế giới ngầm tiềm tàng sức mạnh. Chỉ cần đến đây, chui xuống một đoạn đường hầm, du khách sẽ hiểu vì sao mảnh đất nghèo khó đã đương đầu chiến đấu bền bỉ, ròng rã suốt 21 năm và cuối cùng giành chiến thắng oanh liệt trước một đạo quân được trang bị những vũ khí, phương tiện chiến tranh tối tân và hiện đại nhất lúc đó.
Dành phần lớn thời gian để khám phá hệ thống đường hầm và chụp ảnh kỷ niệm, nhưng chúng tôi cũng không dám đi xa quá vì e ngại vẫn còn những bẫy ngầm trên mặt đất chưa được phát hiện. Dù không có cơ hội khám phá hết 250km đường hầm, nhưng những gì chúng tôi được trải nghiệm, quả thực đều vượt ra ngoài sức tưởng tượng. Chỉ có thể nói, người dân đất thép Củ Chi đã có khả năng biến huyền thoại thành sự thật. Và như tờ Daily Mail từng viết, không gì chứng minh sự bền bỉ của người Việt Nam hơn những đường hầm ở Địa đạo Củ Chi.
TTXT du lịch TPHCM