Ở Thảo Cầm Viên Sài Gòn (TPHCM), linh trưởng nói chung, khỉ nói riêng là loài đặc biệt và việc chăm sóc có thể nói là kỳ công. Nghề gì cũng vậy, cần nhất là cái tình, nuôi thú lại càng phải để cái tình lên hàng đầu.
Những “ông bố bà mẹ nuôi” của khỉ
Theo chị Trần Thị Mỹ Hạnh, Bác sĩ thú y, Tổ trưởng Tổ linh trưởng tại Thảo Cầm Viên Sài Gòn, chăm sóc cho nhiều loài linh trưởng quý hiếm, nguy cấp; trong đó có không ít là những linh trưởng “ngoại quốc” như dã nhân, khỉ râu trắng, khỉ sóc, đười ươi... “Tất cả các cá thể linh trưởng đều có đặc điểm chung là cực kỳ thông minh. Bên cạnh những loài hiền lành, dễ nuôi thì một số loài cũng khó tính trong việc sinh hoạt, ăn uống”.
Nói thì qua quýt vài giờ, nhưng thực sự công việc chăm sóc linh trưởng chẳng khác gì chăm con mọn. Từ việc chăm bữa ăn giấc ngủ đến theo dõi sức khỏe, thuốc men khi đau ốm... cho linh trưởng cũng lắm gian truân. “Mỗi loài linh trưởng đều có một chế độ ăn uống, nghỉ ngủ khác nhau, biểu hiện mỗi khi bệnh tật khác nhau nên tùy trường hợp và cá thể sẽ có cách chăm sóc riêng” anh Trần Ngọc Toàn, nhân viên nuôi thú đã 14 năm ở đây cho biết. Anh vẫn nhớ như in hình ảnh lúc xưa mình dẫn một chú đười ươi con đi chụp ảnh xung quanh Thảo Cầm Viên Sài Gòn. Ngày đó chú đười ươi còn nhỏ rất dễ thương và khách du lịch rất thích, hình ảnh một cao một thấp như hai bố con cùng đi dạo.
Riêng chuyện ăn uống của từng loài cũng lắm kỳ công, linh trưởng ăn phàm thì rất phàm, nhưng cũng “chảnh” khi gặp lá cây già, hoặc “khó ở” mỗi khi trái gió trở trời. Việc cân đối thức ăn cũng được chu toàn, ngoài lá cây hoa quả thì một số loài còn cần bổ sung thêm các loại côn trùng trong khẩu phần. Lá cây phải non là ưu tiên hàng đầu, riêng những loại lá không trồng được thì gặp khó, nhưng những loại lá trồng được thì mọi người luôn cố gắng trồng và tìm kiếm giống để làm thức ăn cho khỉ. Lá đa phần từ Củ Chi đưa tới Thảo Cầm Viên Sài Gòn; riêng các loại côn trùng thì có thể đặt mua để bổ sung, bên cạnh đó là những loại hoa quả theo mùa.
“Để chuẩn đoán bệnh tật cho linh trưởng, ngoài việc quan sát ăn uống, vui chơi thì một điều quan trọng là biết xem... phân. Nếu phân có biểu hiện lạ theo con mắt nhà nghề thì y như rằng có chuyện” - chị Hạnh nói vui. Hiện Thảo Cầm Viên Sài Gòn có xây dựng hai đảo để tạo sinh cảnh tự nhiên cho bốn cá thể vượn má vàng. Những người trong Tổ linh trưởng lại trở thành những bà mối xe duyên tơ hồng. “Vượn má vàng là loài rất trọng lối sống một vợ một chồng. Trước có cặp vợ chồng vượn sống ở đây, nhưng sau đó “vợ vượn” chết “chồng vượn” bỏ ăn mấy ngày. Sau, Tổ linh trưởng mới bố trí thêm một cá thể vượn khác vào sống chung để sinh sản, nhưng phải trải qua thời gian rất lâu mới thành đôi thành cặp như bây giờ” - chị Hạnh nhớ lại.
Và chuyện chú Voọc chà vá mồ côi
Ở Thảo Cầm Viên Sài Gòn, chị Hạnh đang là “mẹ nuôi” chính thức của một cá thể voọc chà vá chân nâu, loài thú linh trưởng được mệnh danh là nữ hoàng của các loài linh trưởng bởi vẻ đẹp từ 5 màu lông, đôi mắt trong veo hiền lành tựa trẻ thơ và hành động nhút nhát còn hơn cả thiếu nữ. Tiếng hót của voọc là linh hồn của rừng thiêng.
Vậy mà bậc nữ hoàng ấy lại mồ côi mẹ khi mới vài tháng tuổi. Và lý do mà người ta nghĩ đến đầu tiên vẫn là do săn bắn trái phép được gây ra bởi đám lục lâm thảo khấu chốn rừng xanh. “Lúc mới được cứu hộ từ Đà Nẵng về Thảo Cầm Viên Sài Gòn, nó được vài tháng nên rất yếu ớt, sợ người, nhưng cuối cùng nhờ bàn tay chăm sóc, tình cảm ấm áp của những người mẹ nuôi ở Tổ đã khiến cho nó quấn người” - chị Hạnh nói.
Nhớ, khoảng thời gian 5 người trong tổ linh trưởng dành để chăm sóc chú voọc mồ côi là cả một thời gian dài với lịch chăm sóc còn hơn chăm trẻ, 5 tiếng cho bú một lần và anh chị em trong tổ thay phiên nhau túc trực 24/24. “Đặc tính của voọc là không ăn được đường, sau vài tháng thì cho ăn dặm thêm lá cây và bổ sung thêm các loại vi chất trong sữa. Vì chúng cũng gần giống như con người nên có biểu hiện bệnh tật thì cần thuốc men, chăm sóc chẳng khác gì người” anh Phạm Thanh Phong tổ Linh trưởng của Thảo Cầm Viên Sài Gòn nói.
Sáng, lúc anh Phong đi tới, chú voọc một tuổi mừng quýt, ôm ríu rịu lấy “bố nuôi” Phong không chịu rời. Sau khi cho bú sữa, thay lá non, anh Phong nán lại xoa bụng, chăm sóc và thăm khám sức khỏe. “Voọc chà vá là loại sống theo gia đình, gồm bố mẹ và các con một cách tình cảm. Voọc con mồ côi nên rất cần sự ấp áp của người mẹ nhưng mẹ nó mất rồi, giờ nó coi mấy anh em trong tổ của Thảo Cầm Viên Sài Gòn như mẹ nó vậy” - chị Hạnh nói.
Ở cái thời mà những bộ bàn ghế gỗ rừng quý hiếm hàng trăm năm hay những bữa tiệc với “thịt rừng” là món “thời trân” được các bậc cự phú săn lùng thì rừng ngày càng chảy máu, thú quý hiếm ngày càng mất đi. Chim thú thấy người thì hãi hùng, nhưng ở Thảo Cầm Viên Sài Gòn hoang thú lại thành bạn, tình cảm của thú với người chăm sóc chẳng khác gì tình cảm của con người. “Mình tình cảm với thú thì nó sẽ tình cảm với mình, với linh trưởng lại càng phải vậy vì đây là loài thông minh và tình cảm” anh Phong tâm sự.
TTXT du lịch TPHCM