Hãy một lần đến với bản Tả Phìn (Sapa, Lào Cai), theo chân những phụ nữ Dao đỏ để có thêm nhiều trải nghiệm thú vị. Rời xa phố thị, du khách không khỏi ngỡ ngàng khi trước mắt là con đường trải dài với hai bên là những thửa ruộng bậc thang xếp tầng, nối lớp. Bờ ruộng uốn lượn ôm sát lưng đồi tạo thành những đường cong mềm mại nối tiếp nhau dẫn tới bản Tả Phìn.
Điểm đầu tiên du khách có thể tham quan là tu viện cổ Tả Phìn, tuy chỉ còn là phế tích với những bức tường đá rêu phong, nhưng mang đậm nét kiến trúc độc đáo thời thuộc Pháp ẩn sau những lớp bụi thời gian phong kín.
Đi tiếp vào trung tâm bản Tả Phìn, người Dao thể hiện lòng mến khách bằng nụ cười và những câu chào hỏi tíu tít, mời khách ghé thăm và giới thiệu những nét văn hóa của dân tộc mình. Điều dễ thấy nhất là trang phục truyền thống của họ. Tất cả những bộ quần áo hay khăn quấn đầu đều do chính những phụ nữ nơi đây đan, dệt, thêu nên. Theo quan niệm người Dao đỏ, bộ trang phục hay còn gọi là “luy hâu” bao gồm khăn, mũ, áo, quần, thắt lưng, xà cạp quấn chân và giày dép. Bộ y phục đẹp phải có năm màu cơ bản, và chủ yếu nhất vẫn là màu đỏ.
Khăn đội đầu (goòng phà) được người Dao đỏ bản Tả Phìn trang trí hình vết hổ, cây vạn hoa, hình cách đoạn... màu chủ đạo là đỏ và viền có màu trắng, nay đã được đơn giản hóa và thiết kế gọn gàng để tiện cho sinh hoạt hằng ngày. Với quần áo, màu chính yếu vẫn là xanh đen, thắt lưng phải cuốn từ 3-4 vòng và buộc chặt phía sau. Hoa văn trang trí trên quần được thêu thùa tỉ mỉ hơn. Họa tiết ở viền áo và nửa dưới của hai ống quần là các họa tiết hình vuông, hình chữ nhật màu đỏ - vàng - trắng, hình cây thông, hình chữ vạn, hình quả trám... Khi mặc, họa tiết đã tạo nên sự cân đối hài hòa cho toàn bộ y phục, thể hiện sự gần gũi với thiên nhiên.
Người Dao thường xây nhà theo ba loại hình: nhà đất, nhà sàn và nhà nửa sàn - nửa đất, nhưng phần lớn người Dao đỏ ngụ ở bản Tả Phìn lại rất chuộng nhà đất với ba hoặc năm gian đứng (không có chái). Người ta cho rằng có ở nhà nền đất thì mới có chỗ để cúng Bàn vương.
Nhà người Dao đỏ bản Tả Phìn thường gồm hai ba thế hệ cùng sinh sống. Trong đó, họ bố trí hai bếp, một bếp chính để nấu ăn và một bếp phụ ngay gần cửa để sưởi ấm mùa lạnh. Ở một vài góc gian giữa, không khó để bạn nhận ra những loại rau củ quả mà người dân trữ sẵn để sử dụng dần, đặc biệt là ngô xếp nhiều phía trên gác nhà.
Ngoài công việc chính mỗi năm một vụ trồng ngô và hai mùa lúa, những phụ nữ Dao đỏ ở nhà làm thổ cẩm hoặc lên rừng hái lá thuốc để biến chúng thành sản phẩm độc đáo phục vụ khách du lịch. Từ xưa, người Dao thường dùng những vị thuốc từ rừng để nấu nước tắm vào ngày cuối năm, đón năm mới. Nhận thấy việc tắm lá thuốc có tác dụng tốt cho sức khỏe, nhiều người dân đã linh hoạt mở dịch vụ tắm tại bản Tả Phìn hoặc bán lá thuốc cho khách du lịch mang về.
Để tắm lá thuốc theo truyền thống của người Dao đỏ bản Tả Phìn, mỗi thùng nước tắm thường dùng đến hơn 10 loại lá thuốc, thậm chí có khi dùng tới 120 loại khác nhau. Bà Lý Tả Mẻ (55 tuổi) cho biết với mỗi thùng nước tắm, người dân sẽ lượng khoảng 3kg lá thuốc, pha vào một thùng lớn dung tích chừng 50 lít, đun sôi trong nước khoảng 20 phút rồi khi nhiệt độ giảm còn chừng 50 độ C thì có thể pha loãng nước để khách ngâm mình 15 - 30 phút.
Tắm lá thuốc có nhiều tác dụng như chữa các bệnh đau nhức cơ, xương, khớp, cảm cúm; hoặc để tăng cường thể lực cho phụ nữ sau sinh hay người sau khi ốm. Đặc biệt nếu du khách tới Sapa leo đỉnh Fansipan về thì tắm lá thuốc Dao đỏ sẽ giúp giảm đau cơ và sức khỏe được hồi phục rất nhanh. Hiện nay giá bán 1kg thuốc tắm tại bản Tả Phìn chỉ vài chục nghìn đồng, phù hợp với nhiều đối tượng du khách.
Với nếp sống bình dị quanh bản làng, bên bếp củi truyền thống, trong ngôi nhà đất quần tụ nhiều thế hệ, những người Dao đỏ bản Tả Phìn luôn cởi mở đón khách du lịch tới thăm, cùng mong muốn được tiếp xúc với những gì mới hơn, khác hơn và có thể cải thiện cuộc sống của mình nhờ những dịch vụ du lịch thân thiện nơi đây.
TTXT du lịch Sapa