Đền Chử Đồng Tử - Hưng Yên

Đức thánh Chử Đồng Tử là một trong “Tứ bất tử” của tín ngưỡng Việt Nam, gắn với truyền thuyết về một tình yêu đầy lãng mạn giữa chàng trai nghèo họ Chử và con gái Vua Hùng thứ 18, một trong những thiên tình sử đẹp nhất của kho tàng văn học dân gian Việt Nam.


Tên gọi Đền Chử Đồng Tử

Đền thờ Chử Đồng Tử và Tiên Dung công chúa được hình thành ở nhiều nơi trên địa bàn đồng bằng và trung du Bắc Bộ, chủ yếu là các làng ven sông Hồng. Trong đó, 2 ngôi đền nổi tiếng nhất là đền Đa Hòa và đền Dạ Trạch thuộc huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên:

- Đền Đa Hòa nằm ở địa phận thôn Đa Hòa, xã Bình Minh, bên dòng sông Hồng nhìn ra bãi Tự Nhiên - nơi nàng công chúa Tiên Dung xinh đẹp đã kỳ ngộ và nên duyên với chàng Chử nghèo khó. Đền Dạ Trạch thuộc địa phận thôn Yên Vĩnh, xã Dạ Trạch, nơi chàng Chử cùng nhị vị phu nhân hóa về trời, nên còn được gọi là Đền hóa Dạ Trạch.

- Lễ hội hàng năm sẽ diễn ra ở cả 2 ngôi đền này, cách nhau chừng 3km. Riêng Đền Đa Hòa được xem là nơi bái vọng chính của người dân trong vùng và du khách thập phương, nên khi nói chung Đền Chử Đồng Tử tức là đề cập trước tới ngôi Đền Đa Hòa nằm bên bờ sông Hồng, sau tới Đền Dạ Trạch.


Đền Đa Hòa Hưng Yên

Năm 1894, Đền Đa Hòa được Tiến sĩ Chu Mạnh Trinh hưng công xây dựng lại trên nền một ngôi đền cổ. Thế đất khu đền cao và bằng phẳng, rộng 18.720m² có cảnh quan hữu tình, mặt quay hướng chính Tây nhìn thẳng sang bãi Tự Nhiên. Năm 1962, Đền Đa Hòa đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa.

Tổng thể kiến trúc Đền Đa Hòa gồm 18 công trình lớn nhỏ, mái lợp ngói với các bờ nóc, đầu đao được vát cong tựa như những mũi thuyền, tượng trưng cho 18 đời vua Hùng. Khu ngoài không có tường bao, rộng chừng 7.200m², nổi bật với ngôi nhà bia hai tầng tám mái, có cửa trổ ra 4 hướng, nằm dưới bóng đa cổ thụ. Từ đây một lối đi lát gạch rộng 8m dẫn tới Ngọ môn, hai bên lối đi có nhà chuông và nhà khánh.

Ngọ môn gồm 3 cửa: cửa chính là tòa nhà 3 gian cao rộng, trên đỉnh nóc đắp lưỡng long chầu nguyệt (chỉ mở cửa vào đại lễ); 2 cửa bên để đón khách gần xa. Qua sân là đến tòa Ðại tế, Thiêu hương, cung Ðệ nhị, cung Ðệ tam và Hậu cung. Tòa Thiêu hương có kiến trúc cao, thoáng, trang nghiêm; các đầu đao, bờ nóc được chạm trổ, đắp gọt tỉ mỉ, màu sắc rực rỡ, trang trí hình rồng, sư tử. Cửa võng ở cung Ðệ nhị đều được chạm hình chim phượng, hoa cúc mãn khai và các hoa quả được sơn son thếp vàng lộng lẫy.

Trong Đền Ða Hòa còn bảo tồn được nhiều di vật quý hiếm, đặc biệt là đôi lọ Bách Thọ (một trăm chữ thọ không chữ nào giống chữ nào, khắc trên thành lọ bằng gốm), đây một cổ vật vô giá của dân tộc. Ngoài ra, ở Hậu cung có đặt tượng đức thánh Chử Ðồng Tử và nhị vị phu nhân, được đúc bằng đồng rất đẹp.


Đền Dạ Trạch Hưng Yên

Là phần không thể tách rời của di tích Đền Chử Đồng Tử, ngôi Đền Dạ Trạch nằm giữa không gian thoáng đãng cạnh đầm Dạ Trạch. Kết cấu chính của đền từ ngoài vào trong gồm có lầu chuông, hồ bán nguyệt, qua sân là đến điện thờ gồm ba tòa nhà. Toàn bộ nội, ngoại thất, kiến trúc ngôi đền toát lên vẻ cổ kính, rêu phong. Năm 1988, Đền Dạ Trạch đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa.


Lễ hội Chử Đồng Tử - Tiên Dung

Hàng năm, lễ hội Đền Chử Đồng Tử ở Hưng Yên (gồm lễ hội Đền Đa Hòa và lễ hội Đền Dạ Trạch) được tổ chức từ ngày 10 - 12 tháng hai âm lịch, gọi chính thức là lễ hội Chử Đồng Tử - Tiên Dung (hay lễ hội tình yêu).

- Phần lễ diễn ra long trọng với các nghi lễ truyền thống được bảo tồn từ xưa. Cuộc rước kiệu thánh, với đoàn rồng tưng bừng trống chiêng, theo sau là hàng người trang phục đủ sắc màu rực rỡ. Cuộc rước nước về lễ thánh, cầu nguyện một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt.

- Phần hội sôi nổi với các chò chơi dân gian như: bịt mắt bắt dê, bịt mắt đập niêu, chọi gà, đi cầu kiều, đu cây và một số trò chơi khác. Trong dịp lễ hội đền Chử Đồng Tử còn đan xen nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao như: thi bơi chải, cờ tướng, cầu lông, múa rồng, hát ca trù, quan họ, chầu văn...

Đặc biệt, cứ 3 năm 1 lần sẽ diễn ra lễ hội Chử Đồng Tử Hưng Yên với quy mô Tổng (một trong 16 lễ hội lớn nhất cả nước) thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương về dự. Lần gần đây nhất là năm 2013, lần tiếp theo sẽ là năm 2016. Vào dịp này, những dòng người lại nô nức trẩy hội tình yêu.