Chùa Hiến, Phố Hiến - Hưng Yên

Theo lịch sử, Chùa Hiến Hưng Yên được xây dựng cuối thời Lý, đầu thời Trần, trùng tu thời Nguyễn, do Tô Hiến Thành - quan đại thần nhà Lý hưng công xây dựng. Chùa Hiến có tên chữ Hán là “Thiên Ứng tự” đặt theo niên hiệu của vua Trần Thái Tông (1232-1250). Dân gian có đôi câu:


Kiến trúc Chùa Hiến Hưng Yên có bố cục kiểu “nội công ngoại quốc”, gồm tiền đường, thiên hương, thượng điện và ba mặt là hành lang. Giữa thượng điện là tượng Quan Âm Nam Hải ở thế ngồi, có tám đôi tay, bố trí đăng đối, trên đầu đội mũ chạm hoa cúc, sen, phù dung. Phía trước là tượng tứ vị Bồ tát ngồi trên tòa sen, khuôn mặt đầy đặn, trang nghiêm. Các pho tượng này đều có niên đại thế kỷ 19. Việc thượng điện đặt ban thờ nổi bật tượng Quan âm cùng tứ vị Bồ tát thể hiện tâm lý sùng bái các vị thần có nhiều phép cứu giúp chúng sinh trên sông, biển. Đây là điểm khác biệt trong bố cục thờ tự của Chùa Hiến so với các chùa khác ở địa phương.

- Đặc biệt, Chùa Hiến có 2 tấm bia đá rất quý, lưu giữ tư liệu lịch sử về quá trình tụ cư của Phố Hiến xưa. Tấm bia thứ nhất “Thiên ứng tự - Tân tự trùng tu kí thạch bi” niên đại Vĩnh Tộ thứ 7 (1625) ghi nhận “Phố Hiến là nơi đô hội tiểu Tràng An của bốn phương”, đây là căn cứ để các nhà nghiên cứu khẳng định sự ra đời của Phố Hiến. Tấm bia thứ hai “Thiên ứng tự - bi ký công đức tùy hỷ” dựng năm Vĩnh Thịnh thứ 5 (1709) ghi lại Phố Hiến lúc bấy giờ đã có 10 phường.

Chùa Hiến còn nổi tiếng với cây nhãn Tổ hay còn gọi là cây nhãn Tiến, đã hơn 300 năm tuổi. Đây là cây nhãn đường phèn có dáng hình đẹp, mã lụa, quả to, cùi dày, hạt nhỏ, hương vị thơm ngon. Xưa kia, mỗi mùa nhãn chín, thường được chọn để dâng đức phật, cúng thần thành hoàng và để quan lại địa phương cung tiến nhà vua. Thân cây chính đã già cỗi, bọng ruỗng, bị đổ chỉ còn một nhánh. Nhánh cây này được chùa và người dân chung quanh đắp đất vun vào gốc, chăm sóc phát triển thành cây “hậu duệ”, hiện diện như một biểu tượng của đặc sản nhãn lồng Phố Hiến - Hưng Yên. Cây cao khoảng 5m, năm nào cũng cho quả thơm ngọt.

Năm 1992, Chùa Hiến ở Hưng Yên đã được xếp hạng là Di tích lịch sử văn hóa quốc gia. Đến năm 2012, Chùa Hiến được xác lập kỷ lục là ngôi chùa có cây nhãn tổ đầu tiên ở Việt Nam.


* Địa chỉ Chùa Hiến Hưng Yên ở đâu : nằm trên đường Phố Hiến, phường Hồng Châu, thành phố Hưng Yên. Và ngay bên cạnh chùa là Đình Hiến Hưng Yên, nơi thờ vị thành hoàng làng Mậu Dương.