Thơ Nguyễn Mỹ có câu “Biển vào Ô Loan nằm ngủ thiếp/ Sò huyết sinh trong đáy giấc mơ xanh”. Con sò huyết đầm Ô Loan (Phú Yên) được sinh ra như vậy, bởi thế mà cái chất cũng có khác với sò huyết nhiều nơi. Thương hiệu cũng từ đây mà định danh, lan tỏa, bay xa...
Sò huyết đầm Ô Loan thịt mềm ngọt, mùa nào cũng mập ú, nhìn con nào con nấy căng mọng. Vị ngon đặc biệt của con sò nơi đây chính là độ ngọt và có hương thơm, bổ dưỡng. Theo y học cổ truyền, sò huyết có vị ngọt, tính mặn, có tác dụng bổ huyết, chữa chứng bệnh thiếu máu, giúp cơ thể khỏe mạnh, dẻo dai sau những ngày lao động mệt nhọc.
Sò huyết Ô Loan có quanh năm, nhưng nhiều và ngon nhất là vào tháng 4, tháng 5 âm lịch, khi gió nam hiu hiu thổi và rồi những cơn mưa rào đầu mùa cuốn nhiều phù sa, rong tảo cùng lượng thủy sinh từ sông, suối ra đến đầm Ô Loan, gặp cửa biển tạo ra một môi trường lý tưởng để rong tảo sinh sôi trong lòng đầm. Đây cũng là lý do giải thích về cái sự béo, đỏ tươi của con sò huyết xứ này.
Cách bắt sò của người dân sinh sống ven đầm Ô Loan cũng công phu lắm. Chẳng phải cào mà lội xuống nước, dùng chân rà trên bùn, phát hiện có sò là dùng ngay hai ngón chân quắp lên hoặc có khi phải khom người nhặt những chú sò bụ bẫm, hình khía rẻ quạt.
Sò huyết đầm Ô Loan được chế biến thành nhiều món ăn từ dân dã đến cầu kỳ như: sò hấp sả, sò nướng than hồng, sò la-cót, sò rang me, sò rang muối ớt... Sò dùng nấu cháo, sò tươi nhúng lẩu chua cũng cực ngon. Sò hấp, chỉ cần độ từ 5-7 phút là con sò há miệng, vớt ra, mọi người cùng nhau thưởng thức với ít rau răm và muối tiêu chanh. Nếu khách du lịch thích ăn sò nướng thì chỉ cần một lò than hồng, từng con sò bỏ lên chiếc vỉ độ 1 phút, sò sẽ há miệng, nước chảy ra xèo xèo là có thể ăn được, không nên để chín quá, sò sẽ khô (không còn huyết).
Đối với món sò huyết la-cót, chỉ cần cho sò vào tô rồi hãm nước sôi đợi khoảng 3 phút, là có thể ăn được. Bí quyết để ăn sò huyết ngon chỉ có một điều: không hấp nướng con sò quá chín mà chỉ ăn khi con sò còn huyết đỏ. Vì thế người ta gọi là sò huyết. Nó ngon là chính chất huyết đỏ tươi. Ăn một con sò vừa chín tới cảm giác hòa quyện giữa vị ngọt, thơm, béo của sò và có cả một chút thơm nồng của tiêu, ớt. Đặc biệt khi nuốt, cảm giác thơm ngon và mùi vị đặc trưng độc đáo của con sò huyết đầm Ô Loan sẽ còn mãi ở đầu lưỡi. Cầu kỳ hơn có thể làm món sò huyết rang muối, sò huyết rang me, sò huyết xào chua ngọt...
Thú vị nhất là khi được thưởng thức món đặc sản độc đáo này trong đêm trăng gió mát trên đầm Ô Loan buông chèo thả trôi lững lờ mặt nước. Tấm ván bắc qua hai con thuyền áp mạn vào nhau, bằng hữu ngồi quây quần bên chiếc hỏa lò rực than hồng, nhâm nhi món sò huyết nướng chấm muối tiêu ăn kèm rau răm và uống cùng chút rượu thì không còn gì thi vị bằng. Đó còn là cái thú được hòa mình vào đời sống ngư dân chân chất nơi thắng cảnh đầm Ô Loan tuyệt đẹp.
TTXT du lịch Phú Yên