Đã thành thông lệ hàng năm, cứ đến tháng 3 âm lịch tương truyền là ngày vua Đinh lên ngôi Hoàng đế, người dân địa phương và du khách lại nô nức về tham dự lễ hội Trường Yên (lễ hội Cố đô Hoa Lư) tưởng nhớ vua Đinh Tiên Hoàng.
Hơn một nghìn năm qua, kể từ khi Kinh đô Hoa Lư trở thành Cố đô phong sương, hoài niệm, những âm thanh của trống hội Thăng Long thuở nào vẫn luôn cộng hưởng, hùng tráng, khoan nhặt cùng tiếng trống lễ rước nước, câu hò trong màn cờ lau tập trận ở hội Trường Yên, để mỗi người con Cố đô Hoa Lư dù đi đâu xa lòng vẫn luôn hướng về nguồn cội, làm giàu thêm, đậm đà hơn bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.
Mặc dù 20h tối ngày 15/4 (9/3 âm lịch), lễ hội Trường Yên năm 2016 mới chính thức khai mạc, nhưng từ những ngày trước đó và sáng ngày khai hội, người dân và du khách thập phương đã nườm nượp đổ về mảnh đất địa linh nhân kiệt để thăm Cố đô Hoa Lư, dâng hương chiêm bái. Đặc biệt, đã thành thường niên, sáng sớm ngày khai hội, lễ rước nước trên sông Hoàng Long đã thu hút hàng nghìn người dân và du khách tham gia. Ông Đinh Công Thức, một người cao niên xã Trường Yên cho biết: Đã vài chục năm nay, chưa năm nào ông bỏ qua lễ rước nước trong lễ hội truyền thống của quê hương. Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất có Vua, ngay từ thời niên thiếu, ông và bao thế hệ người dân nơi này đã tham gia và nhuần nhuyễn với trò chơi trận giả, gắn bó thân thương với những cụm lau trắng tưởng như mong manh dễ bị vùi dập, nhưng lại kiên cường, bền bỉ trong phong ba, bão tố.
Ông Thức cho biết: Lễ rước nước diễn ra từ 6-8 giờ sáng ngày 9/3 âm lịch hàng năm. Trước đó, từ chiều 8/3, lễ hội sẽ cử người trồng ở giữa sông Hoàng Long một cây tre lớn, cành lá xanh tốt; một vòng bóng nhựa sơn màu xanh quây quanh cây tre, trên ngọn treo dải phướn màu vàng... Theo đó, ngay từ sáng sớm 9/3, khi nhìn mặt người còn chưa rõ, đoàn người đi rước nước đã khởi hành từ cổng đền vua Đinh, qua đền vua Lê (khu Cố đô Hoa Lư) để ra bến sông Hoàng Long. Đoàn rước nước được sắp xếp đội hình theo nghi lễ truyền thống, với 9 kiệu, gồm: Kiệu nước, kiệu quả, kiệu hoa, kiệu võng... Sau nghi lễ tế thần linh, đoàn rước lấy nước từ nơi trong nhất ở giữa dòng Hoàng Long đem về tế thần linh và các bậc tiền nhân, cầu quốc thái dân an, một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, người người bình an, nhà nhà hạnh phúc...
Cũng theo ông Thức, điều độc đáo nhất ở lễ rước nước của Lễ hội Trường Yên là không gian sông nước. Bến sông Hoàng Long, hay núi Cắm Gươm - nơi diễn ra nghi lễ tế thần linh và rước nguồn nước thiêng truyền thống, gắn với một truyền thuyết dân gian về Rồng Vàng đưa Đinh Tiên Hoàng qua sông, người sau này dẹp loạn 12 xứ quân, lập nên nước Đại Cồ Việt - Nhà nước phong kiến Trung ương tập quyền đầu tiên ở Việt Nam. Huyền tích này mang đậm chất sử thi để người đời sau luôn tự hào và ghi nhớ.
Trong 3 ngày diễn ra lễ hội, mặc dù thời tiết khá nắng nóng và oi bức, nhưng vẫn có rất đông người dân và du khách đến tham quan Cố đô Hoa Lư, chiêm bái, xem và cổ vũ cho các hoạt động thể thao, trò chơi dân gian, giao lưu văn nghệ. Một trong những hoạt động thu hút đông người dự hội là cuộc thi chèo thuyền khéo. Các đội thuyền tham gia thi là những cô lái chèo hàng ngày phục vụ khách du lịch trên sông nước, nay được dịp thể hiện tay chèo, mái lái khéo léo, uyển chuyển, tạo nên những đội thuyền đua nhau lướt lượn như rồng bay, phượng múa. Giữa nắng vàng gió mát, bên sông nước mênh mông in bóng núi, người dân và du khách vui vẻ, phân chia, thách đố nhau đội nào sẽ đạt giải, rồi rộn rã, chăm chú dõi theo, cổ vũ, hò đến khản cả tiếng, tạo nên sự sôi động, âm vang trên một vùng sông nước huyền thoại. Cuộc thi chèo thuyền khéo với ý nghĩa tưởng nhớ thuở xưa vua Đinh lấy núi làm thành, lấy sông làm hào, sử dụng thuyền trong việc dẹp loạn nạn cát cứ.
Với giới trẻ, đám nam thanh, nữ tú thì không thể bỏ qua phần Hội trại thanh niên với gần 20 hội trại của đại diện tất cả các đơn vị đoàn huyện, thành phố trực thuộc Tỉnh đoàn Ninh Bình. Mỗi trại được dựng lên mang một sắc thái, hình ảnh của một vùng miền, ý tưởng tuổi trẻ, nhưng tất cả đều toát lên một phong cách trẻ trung, dám nghĩ dám làm và niềm tự hào về truyền thống, lịch sử Cố đô Hoa Lư ngàn năm văn hiến. Tại hội trại, các đơn vị đã tổ chức các cuộc thi cắm hoa nghệ thuật, nhảy bao bố, thi kéo co, trò chơi đi guốc 6 chân, nấu cơm ngon và nhiều hoạt động giao lưu văn nghệ, đốt lửa trại... thu hút hàng trăm đoàn viên thanh niên trong tỉnh tham gia, tạo nên một không khí vui tươi và sôi động cho lễ hội. Lê Hoàng Yến, sinh viên trường Đại học Hoa Lư cho biết: Tôi rất ấn tượng với các trò chơi, hội thi tại Hội trại thanh niên, đó là những hoạt động thiết thực, lành mạnh, ý nghĩa, sân chơi rất bổ ích cho ĐVTN, một số hoạt động, trò chơi bổ ích sẽ được chúng tôi học hỏi để có dịp tổ chức tại trường cho các bạn sinh viên.
Thu hút lượng người xem đông đúc và vui tươi không kém, cả đối với những người lớn tuổi là phần thi vật dân tộc. Môn vật là môn không thể thiếu, được gìn giữ lâu đời trong lễ hội truyền thống Trường Yên hàng trăm năm qua. Điều đáng quý là những năm gần đây, môn vật đã thu hút khá đông lứa tuổi thiếu niên tham gia, đến từ các huyện, thành phố trong tỉnh. Những đô vật to con, mình dầy, săn chắc, với khí phách của con cháu vua Đinh đã mang đến cho người xem những màn biểu diễn “thót tim”, những miếng võ bí truyền đẹp mắt và nhanh gọn, tạo hứng khởi cho người xem, trong đó có khá đông khách du lịch nước ngoài. Giải vật được duy trì cũng là sự động viên, rèn luyện sức khỏe, ý thức kỷ luật và tinh thần thi đấu thượng võ cho những người con vùng đất Cố đô Hoa Lư, góp phần nâng cao sức khỏe, tinh thần để xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước, xứng danh với truyền thống cha ông.
Lễ hội Cố đô Hoa Lư năm nay được tổ chức với nhiều nội dung phong phú, mang đậm nét văn hóa truyền thống, đậm đà bản sắc dân tộc. Tại lễ khai mạc, các đại biểu và nhân dân đã được thưởng thức chương trình nghệ thuật đặc sắc, được dàn dựng hoành tráng, công phu và độc đáo cả về nội dung và hình ảnh sân khấu. Chương trình là sự tổng hòa các tiết mục ca, múa, nhạc được dàn dựng theo phong cách dân gian và hiện đại, vừa gần gũi, thân quen, nhưng rất trang trọng và ý nghĩa, với các tiết mục: trống hội Hoa Lư, Cờ lau tập trận, lễ đăng quang Hoàng đế, màn kéo chữ Thái Bình... Sự kết hợp hài hòa giữa cảnh trí sân khấu, âm thanh, ánh sáng, trang phục... và sự thể hiện thăng hoa của các nghệ sỹ đã tái hiện lại những trang lịch sử hào hùng của dân tộc, ngợi ca người Anh hùng lịch sử Đinh Bộ Lĩnh - vị Hoàng đế đặt nền móng sáng lập nhà nước phong kiến Trung ương tập quyền đầu tiên của Việt Nam.
Theo đại diện BTC lễ hội Trường Yên cho biết, đây là năm đầu tiên thực hiện theo kịch bản lễ hội đã được UBND tỉnh phê duyệt, trong đó một số nghi lễ truyền thống được khôi phục, đảm bảo tính trang nghiêm, phù hợp với văn hóa lễ hội truyền thống. Các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao; những trò chơi dân gian đậm nét truyền thống của địa phương và đầy bản sắc dân tộc được phục dựng đã góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa, những giá trị truyền thống của quê hương; tạo điểm nhấn thôi thúc đông đảo du khách trong nước, quốc tế đến tham quan kinh thành cổ xưa và tìm hiểu về mảnh đất, con người vùng đất Cố đô Hoa Lư giàu lòng mến khách.
Lễ hội Trường Yên năm 2016 đã khép lại với nhiều niềm vui và ý nghĩa. Mỗi người về Cố đô Hoa Lư dự hội đã bỏ lại sau lưng bao lo toan của cuộc sống thường ngày để thanh thản, trầm tư hướng về lịch sử, cảm nhận cái tinh túy, độc đáo ẩn hiện trong không khí hư hư thực thực của lễ hội; thưởng ngoạn những trò chơi dân gian xưa cũ, cảm thấy mình được trẻ hơn, lạc quan và hạnh phúc hơn. Dư âm về những ngày hội vui tươi, náo nức sẽ theo chân mỗi người dân, du khách, để rồi lại tất bật, nỗ lực thực hiện nhiều dự định, hoài bão, phấn đấu được công thành, danh toại, sức khỏe, bình an và cùng hẹn gặp lại vào những ngày hội năm sau.
TTXT du lịch Ninh Bình