Khu bảo tồn Vân Long - Ninh Bình

Khu bảo tồn Vân Long (còn gọi đầm Vân Long) hấp dẫn khách du lịch trong và ngoài nước bởi vẻ đẹp thiên nhiên kỳ vĩ. Đây là khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước lớn nhất vùng đồng bằng Bắc Bộ, và là nơi có số lượng cá thể Voọc mông trắng nhiều nhất Việt Nam, đặc biệt là không quá khó để quan sát chúng ngoài môi trường tự nhiên.


Giới thiệu Khu bảo tồn Vân Long

Từ năm 1960, một tuyến đê dài hơn 30km được đắp bên phía tả ngạn để trị thủy sông Đáy, biến Vân Long thành một vùng đất ngập nước rộng đến 3.500ha, thuộc 7 xã (Gia Vân, Gia Hưng, Liên Sơn, Gia Hòa, Gia Lập, Gia Tân, Gia Thanh) của huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình, tạo tiền đề thành lập Khu bảo tồn thiên nhiên Vân Long vào 2001.

Giữa đầm Vân Long mênh mông, những quả núi bị cô lập trở thành những đảo đá kỳ thú, được đặt tên theo yếu tố tượng hình như: núi Mèo Cào, núi Voi Dựng, núi Mâm Xôi, núi Hòm Sách, núi Cánh Cổng, núi Đá Bàn, núi Nghiên, núi Mồ Côi, núi Cô Tiên... Bên trong hệ thống núi còn ẩn chứa nhiều hang động đẹp và lớn như: hang Cá xuyên thủy dài tới 250m, rộng 10m, cao 8m; hang Bóng dài hơn 100m; hang Duối có tới 4 tầng; hang Rùa, hang Chanh...

Với địa hình độc đáo, nơi đây có hệ động-thực vật rất đặc trưng của hai hệ sinh thái là rừng trên núi đá vôi và đất ngập nước vùng châu thổ Sông Hồng. Khu bảo tồn Vân Long còn được chính phủ Hà Lan, Quỹ Môi trường Toàn cầu (GEF) và Trung tâm cứu hộ linh trưởng Cúc Phương hỗ trợ trong việc bảo tồn các loài quý hiếm.

Hệ thực vật trên cạn ở Khu bảo tồn Vân Long đã thống kê được 488 loài. Trong đó, nhóm cây gỗ gặp nhiều như chân chim, nhội, thàn mát, thị, đa, nghiến...; gỗ quý thì có kiêng, lát hoa, sưa Bắc bộ (huê)... Nhóm cây thuốc: cốt toái bổ, bách bộ, mã tiền, hoa tán... Nhóm cây cảnh: tuế lá rộng, thông đất, huyết giác, sanh, các loài lan rừng... Và hệ thực vật dưới nước: tảo lục chiếm ưu thế, tảo mắt, tảo silic, tảo vàng ánh, tảo hai rãnh...

Hệ động vật trên cạn đã ghi nhận 39 loài thú, 32 loài ếch nhái và bò sát, 72 loài chim, 79 loài côn trùng. Trong đó, thú quý hiếm: voọc mông trắng, gấu ngựa, sơn dương, lợn rừng, cu li lớn, khỉ mặt đỏ, báo hoa mai, báo gấm... Bò sát quý: rắn hổ chúa, rắn ráo trâu, trăn đất, kỳ đà hoa, tắc kè... Hệ chim chủ yếu là chim nước với đông đúc cò trắng, cò bợ, cò ruồi...; và sâm cầm (chim di cư), đại bàng Bonelli quý hiếm... Côn trùng nổi bật ở đầm Vân Long thì có loài Cà Cuống thuộc họ chân bơi, bị coi là gần như tuyệt chủng, chỉ sinh sống ở môi trường nước sạch và trong.

- Đặc biệt, nhờ bảo vệ nghiêm ngặt nên quần thể voọc mông trắng ở Khu bảo tồn Vân Long đã phát triển trở lại với khoảng 150 cá thể, khiến giới khoa học ngỡ ngàng, bởi đây là loài nguy cơ tuyệt chủng cao, có tên trong sách đỏ thế giới. Còn hệ động vật dưới nước là cả thế giới thủy sinh phong phú. Cỡ nhỏ là các động vật nguyên sinh mà mắt thường khó thấy. Cỡ vừa là các loài tôm, cua, ốc, cá (điển hình cá trê, cá rô, cá chuối)... Cỡ lớn có rùa, ba ba...

Không chỉ có những giá trị nổi bật về sinh thái, tính đa dạng sinh học cao, Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long còn sở hữu cảnh quan tuyệt đẹp, sơn thủy hữu tình, trở thành điểm đến hấp dẫn của du lịch Ninh Bình.


Du lịch Khu bảo tồn Vân Long

Đến với khu du lịch đầm Vân Long, bạn sẽ được dịp ngồi thuyền nan mộc mạc, lướt nhẹ trên mặt nước phẳng lặng như một tấm gương khổng lồ trong vắt hiện rõ những lớp rong rêu xao động dưới đáy, ngắm nhìn “bức tranh nước” phản chiếu từng nét tạc mạnh mẽ của những khối núi đá vôi sừng sững như những lũy thành hùng vĩ, dễ hiểu vì sao đầm Vân Long được mệnh danh là “vịnh không sóng”.

Người ta còn nói “Vân Long là nơi mây rồng hội tụ” bởi vào lúc sáng sớm và buổi chiều tà, những dải mây uốn lượn quanh triền núi như muốn trì hoãn sự xuất hiện hay rời đi của ánh mặt trời, tạo nên những gam màu huyền ảo. Vẻ đẹp thiên nhiên của khu bảo tồn Vân Long càng trở nên thơ mộng với những cánh chim trắng bay lượn chấp chới, những thảm cỏ, đồng lúa mọc xúm xít trên mặt đầm Vân Long tĩnh lặng...

Thuyền rẽ nước đi tiếp, đưa du khách vào khám phá những hang động bí ẩn với không gian mát lạnh, tìm hiểu dấu vết biển tiến, biển lùi trên thành hang, chiêm ngưỡng những khối thạch nhũ muôn hình, lấp lánh ánh vàng, ánh bạc... Hay đến thăm Kẽm Chăm, thắp hương đền Mẫu, đền thờ mẹ bốn tướng Hồng Nương... Nếu chọn tuyến du lịch xem voọc mông trắng ở Khu bảo tồn Vân Long, bạn sẽ được mục sở thị loài linh trưởng quý hiếm đang ngự trên những mỏm núi lởm chởm, hay vắt vẻo trên những cành cây, khoe chiếc “quần đùi trắng” ngộ nghĩnh.

Sau chuyến tham quan Khu bảo tồn Vân Long thỏa thích, bạn còn có thể ở Homestay tại nhà dân, ngủ trong nhà cổ với khung gỗ, nền đất;  thử đi xe trâu, xe bò, hay đạp xe dạo quanh làng quê Bắc Bộ yên bình, thoảng hương đồng gió nội;  trải nghiệm một ngày làm nông dân với những công việc thường nhật như xay lúa, giã gạo, cuốc đất trồng rau, đi chợ, nấu ăn, rồi cùng nhau thưởng thức những món ngon dân dã... sẽ là những kỷ niệm khó quên.