Khu bảo tồn Vân Long, nhà của Voọc mông trắng

Voọc mông trắng (Trachypithecus delacouri) nằm trong danh sách 25 loài linh trưởng cần bảo tồn nguy cấp trên thế giới. ở Việt Nam, quần thể Voọc mông trắng chỉ còn khoảng 300 cá thể, phân bố rải rác tại 18 điểm tách biệt ở một số tỉnh như Ninh Bình, Hòa Bình và Thanh Hóa. Trong đó, tại Khu bảo tồn Vân Long (Ninh Bình) đã có trên 100 cá thể sinh trưởng và phát triển, đây là nơi có số lượng Voọc mông trắng nhiều nhất Việt Nam và đặc biệt hơn nữa là có thể quan sát tương đối dễ dàng ngoài môi trường tự nhiên.

Ông Phạm Văn Dũng, Phó Giám đốc Ban quản lý rừng đặc dụng Hoa Lư - Vân Long cho biết: Khu bảo tồn Vân Long nằm ở phía Bắc của huyện Gia Viễn, là khu đất ngập nước lớn nhất đồng bằng Bắc Bộ. Đầm Vân Long sở hữu đa dạng sinh học cao, với nhiều loại động-thực vật quý hiếm được ghi trong sách đỏ, đặc biệt là Voọc mông trắng - loài động vật đặc hữu của Việt Nam, là một trong 25 loài linh trưởng đang bị đe dọa tuyệt chủng ở mức toàn cầu.

Voọc mông trắng kiếm ăn ban ngày, chủ yếu vào buổi sáng từ khoảng 6h sáng cho đến trưa, chiều từ 14h đến 17h30. Hàng ngày, Voọc di chuyển quãng đường ước tính 30km quanh Khu bảo tồn Vân Long. Cự ly di chuyển phụ thuộc nhiều vào vị trí ngủ, lượng thức ăn, giới tính, tuổi và thời tiết. Bình thường Voọc mông trắng di chuyển nhẹ nhàng bằng cả bốn chi. Khi có động, chúng di chuyển rất nhanh và những bước đi, bước nhảy mạnh mẽ, dứt khoát.

Là loài “hiếu động”, Voọc mông trắng thường hay nô đùa, nhất là sau bữa ăn. Nô đùa có vai trò quan trọng đối với loài Voọc này, vì giúp chúng trở nên nhanh nhẹn, hoạt bát, thân thiện với đồng loại. Một hành vi thường thấy ở các loài linh trưởng, trong đó có Voọc mông trắng ở Khu bảo tồn Vân Long là chuốt lông (tự chuốt lông và chuốt lông cho nhau). Voọc mẹ thường chuốt lông cho con lúc nghỉ ngơi và lúc cho con bú... thể hiện gắn kết tình cảm.

Lúc thành lập Khu bảo tồn Vân Long năm 2001, các nhà khoa học thống kê có 43 cá thể Voọc. Nhờ được bảo vệ tốt, số cá thể Voọc ngày càng tăng, năm 2010 thống kê có 110 cá thể và hiện nay đã tăng lên khoảng 150 cá thể. Đầm Vân Long được sách kỷ lục Việt Nam ghi nhận là “Nơi có cá thể Voọc mông trắng lớn nhất Việt Nam”.