Những năm gần đây, du lịch cộng đồng Homestay được coi là hướng đi mới của xã Gia Vân (Gia Viễn) gắn với Khu bảo tồn Vân Long, bước đầu đã đem lại hiệu quả thiết thực, huy động được cộng đồng dân cư tham gia làm du lịch, giữ gìn, phát huy các giá trị văn hóa, bảo vệ môi trường sinh thái và môi trường xã hội ở địa phương...
Lần đầu tiên cùng gia đình đến tham quan Khu bảo tồn Vân Long và tham gia du lịch cộng đồng tại thôn Mai Trung (Gia Vân), anh Joulianne, du khách Pháp thực sự xúc động và ấn tượng khi được người dân trong thôn tổ chức sinh nhật.
Anh Joulianne cho biết: Phong cảnh Khu bảo tồn Vân Long cuốn hút tôi bằng những núi non, mây nước lãng mạn, trữ tình. Thái độ thân thiện, chân tình của những người làm du lịch nơi đây càng khiến tôi xúc động và thêm yêu mảnh đất, con người Ninh Bình. Thú vị hơn là tôi được tham gia vào những công việc thường ngày của những người dân nông thôn như xay lúa, giã gạo, đạp xe, nấu ăn... Buổi sinh nhật mà người dân ở đây tổ chức cho tôi không cầu kỳ, đủ đầy như những lần ở Pháp, nhưng tôi hiểu được tình cảm của những người dân làm du lịch dành cho mình qua những bông hoa, những cái bắt tay, cái ôm thật chặt và cả những lời hát chúc mừng sinh nhật còn chưa nhuần nhuyễn... Tôi rất ấn tượng và sẽ nhớ mãi lần sinh nhật này. Khi về Pháp, tôi sẽ kể cho bạn bè mình nghe, để khi có dịp chúng tôi sẽ trở lại Việt Nam, đến Ninh Bình du lịch cộng đồng nhiều lần nữa.
Ông Đặng Hữu Tuyến, Phó Chủ tịch UBND xã Gia Vân cho biết: Từ năm 2005, với sự giúp đỡ của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, xã Gia Vân đã đi tiên phong trong việc triển khai mô hình du lịch cộng đồng gắn với Khu bảo tồn Vân Long. Theo đó, du khách khi đến đây, ngoài tham gia tour du lịch bằng xe trâu, xe bò để tham quan khung cảnh làng quê Bắc Bộ, ngồi thuyền nan chiêm ngưỡng vẻ đẹp non nước hữu tình của đầm Vân Long... còn được trải nghiệm các sinh hoạt hàng ngày cùng người dân bản địa như: đi chợ, nấu ăn, xay lúa, giã gạo, cuốc đất, ngủ trong nhà cổ khung gỗ, nền đất...
Trước những hiệu quả của du lịch cộng đồng mang lại, vừa qua, tại thôn Mai Trung, Tổ hợp tác du lịch cộng đồng Homestay đã ra mắt với 7 thành viên, thống nhất quy chế hoạt động, có những hợp đồng hợp tác chặt chẽ... đảm bảo cho các hoạt động dịch vụ du lịch được thực hiện bài bản, chuyên nghiệp, hiệu quả. Giờ đây du khách đến tham quan, du lịch Khu bảo tồn Vân Long, có thể ở Homestay tại làng quê Mai Trung với không gian thanh bình yên ả, hòa mình vào cuộc sống dân dã, bình dị, mộc mạc của những người nông dân. Du khách không còn là khách xem, mà thực sự trải nghiệm cuộc sống thường nhật như xay lúa, giã gạo, đạp xe... Đặc biệt hơn, khi đến nhà dân, du khách còn có dịp tìm hiểu những nét đẹp trong bản sắc văn hóa, phong tục tập quán của địa phương.
Theo kỳ vọng của những người thành lập, Tổ hợp tác sẽ giúp cho các thành viên làm du lịch Homestay có thể phối hợp cùng làm du lịch để tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống, đồng thời có điều kiện để trao đổi, học hỏi kiến thức lẫn nhau trong hoạt động kinh doanh dịch vụ du lịch gắn với Khu bảo tồn Vân Long. Ngay sau khi thành lập, Tổ hợp tác đã được Liên minh HTX tỉnh tạo điều kiện cho vay vốn từ Quỹ quay vòng phát triển HTX với số tiền 70 triệu đồng để đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, giúp cho việc kinh doanh được thuận lợi, suôn sẻ hơn.
Ông Đặng Hữu Tuyến, Phó Chủ tịch UBND xã Gia Vân cho biết thêm: Việc phát triển du lịch cộng đồng đã mang lại lợi ích thiết thực cho bà con và chính quyền địa phương. Với khoảng 35-40 nghìn lượt khách đến du lịch, tham quan Khu bảo tồn Vân Long mỗi năm, xã đã giải quyết việc làm thường xuyên cho gần 700 lao động, thu nhập bình quân đạt từ 2,5-3 triệu đồng/người/tháng.
Thực tế cho thấy, du lịch cộng đồng Homestay không cần đầu tư quá nhiều kinh phí, lại giúp cộng đồng dân cư làm du lịch có cơ hội tăng thu nhập, cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống về cả vật chất lẫn tinh thần, đồng thời vẫn giữ gìn, bảo tồn được các giá trị văn hóa bản địa, bảo vệ cảnh quan môi trường Khu bảo tồn Vân Long và phục vụ nhu cầu khám phá, tìm hiểu, trải nghiệm của du khách. Và quan trọng hơn, từ những hoạt động của du lịch cộng đồng đã góp phần làm thay đổi ý thức của người dân trong việc bảo vệ môi trường sinh thái đầm Vân Long, giữ gìn cảnh quan tự nhiên cũng như những giá trị vật chất và văn hóa truyền thống mà mình đang lưu giữ.
Mặc dù doanh thu từ du lịch cộng đồng ở đây chưa cao, nhưng đang hứa hẹn mở ra hướng phát triển mới trong hoạt động du lịch gắn với Khu bảo tồn Vân Long. Thời gian tới, để du lịch cộng đồng phát triển bền vững, xã Gia Vân tiếp tục đầu tư tu sửa nâng cấp hạ tầng phục vụ du lịch, như: mua sắm bàn ghế phục vụ; tu sửa nhà chờ, nhà vệ sinh, đập giữ nước, làm mới lán xe, làm các biển chỉ dẫn, vơ dong đường thuyền ở Khu bảo tồn Vân Long. Đồng thời củng cố các trạm du lịch, thực hiện đưa đón, hướng dẫn khách tham quan... đảm bảo các dịch vụ du lịch trên địa bàn Gia Vân ngày càng phát triển bền vững.
TTXT du lịch Ninh Bình