Lim xanh là một loài cây gỗ quý, có giá trị bảo tồn cao thuộc nhóm thực vật rừng hạn chế khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại. Tại vườn quốc gia Bến En, cây lim xanh phân bố ở hầu hết diện tích có rừng, tập trung nhiều nhất tại khu vực Điện Ngọc, Bình Lương, Tân Bình và Sông Chàng (Như Xuân), với mật độ 30-130 cây/ha tùy theo trạng thái rừng.
Tuy nhiên, do một thời gian dài khai thác thiếu kiểm soát, cùng với nạn lâm tặc nên đến đầu những năm 90 của thế kỷ trước, số lượng và diện tích lim xanh ở Vườn quốc gia Bến En còn rất ít. Qua khảo sát cho thấy, diện tích rừng thuộc vùng đệm Vườn quốc gia Bến En hầu như không còn cây lim xanh, tại vùng lõi chỉ còn các cây có đường kính từ 20 đến 40 cm, chưa có khả năng gieo giống, nếu không có biện pháp bảo tồn và phát triển thì loài cây quý hiếm này có nhiều khả năng bị tuyệt chủng trong tự nhiên.
Với mục tiêu bảo tồn nguyên trạng và từng bước phát triển về số lượng, chất lượng loài lim xanh, từ năm 2011, Vườn quốc gia Bến En được UBND tỉnh phê duyệt dự án bảo tồn và phát triển loài lim xanh, với tổng kinh phí 1,6 tỷ đồng. Sau 3 năm triển khai thực hiện dự án, Vườn quốc gia Bến En đã phối hợp với Trường Đại học Lâm nghiệp Hà Nội, Viện Sinh thái tài nguyên rừng, UBND hai huyện Như Thanh, Như Xuân và 12 xã vùng đệm, dự án đã xác định được vùng phân bố của loài lim xanh tại Bến En và các đặc điểm về cấu trúc mật độ, tổ thành, tầng thứ, khả năng tái sinh, mức độ ảnh hưởng của loài đối với lâm phần nơi chúng phân bố; điều tra, đánh giá và xác định được 5 mối nguy cơ đe dọa đến sinh trưởng phát triển của loài, trong đó khai thác gỗ trái phép là nguy cơ lớn nhất; tổ chức giám sát và đánh giá những biến động quần thể của loài theo thời gian;
- Xây dựng bản đồ phân bố và 16 bộ hồ sơ tiểu khu; lựa chọn, định vị được 50 cây lim xanh mẹ, thu hái hạt giống, nhân giống gây trồng được 5ha rừng thuần loài lim xanh bảo tồn; xác định được khả năng sinh trưởng của lim xanh tại vườn ươm, rừng trồng và rừng tự nhiên; xây dựng được 30 ô tiêu chuẩn và 10 tuyến định vị để theo dõi và nghiên cứu; tổ chức tuyên truyền và ký cam kết bảo vệ rừng tại 15 thôn với hơn 800 lượt người tham gia; thực hiện tác động các biện pháp lâm sinh để bảo tồn cây lim xanh cổ thụ tại xã Tân Bình... 5 năm qua, từ dự án bảo vệ và phát triển rừng bền vững và Chương trình hợp tác trồng rừng “Vì một Việt Nam xanh” giữa Vườn quốc gia Bến En với Công ty Canon Việt Nam, vườn đã trồng mới được 80ha lim xanh với mật độ 625 cây/ha bằng nguồn giống lim xanh bản địa. Hiện nay, toàn bộ diện tích lim xanh sinh trưởng và phát triển tốt.
Ông Lê Đình Phương, Phó Giám đốc Vườn quốc gia Bến En, cho biết: Dự án “Bảo tồn và phát triển loài lim xanh tại Vườn quốc gia Bến En” đã góp phần bảo vệ các hệ sinh thái đặc trưng của Bến En và bảo vệ các loài động, thực vật khác trong hệ sinh thái, thảm thực vật rừng được phục hồi. Đồng thời, là cơ sở khoa học cho việc lập kế hoạch bảo tồn các loài động, thực vật quý hiếm khác và có thể áp dụng cho các khu bảo tồn thiên nhiên khác có điều kiện tương tự. Bên cạnh đó, thông qua thực hiện các hoạt động tuyên truyền, ý thức bảo vệ môi trường, bảo tồn các loài động, thực vật quý hiếm của người dân địa phương được nâng lên. Qua đó, tạo mối quan hệ thân thiện giữa bảo tồn và phát triển, giữa nhà quản lý và người dân địa phương. Việc bảo tồn thành công cây lim xanh cổ thụ là cơ sở đề xuất thành cây di sản, góp phần phát triển du lịch sinh thái, đem lại lợi ích chung cho cộng đồng.
TTXT du lịch Thanh Hóa