Vịnh Hạ Long là một tài sản vô giá mà thiên nhiên ban tặng cho vùng đất Quảng Ninh. Những năm qua, cùng với việc bảo tồn những giá trị độc đáo của di sản, các hoạt động kinh doanh dịch vụ du lịch ở đây đang từng bước phát triển một cách bền vững, đưa Di sản trở thành điểm đến hấp dẫn, có vị thế quan trọng trên bản đồ du lịch Việt Nam.
Theo báo cáo của Ban Quản lý Vịnh, 10 tháng đầu năm nay, du lịch Vịnh Hạ Long đón 2.587.072 lượt khách, tăng 21% so với cùng kỳ 2015, trong đó khách Việt Nam 930.082 lượt (tăng 17% so với cùng kỳ 2015), khách nước ngoài 1.656.990 lượt (tăng 24% so với cùng kỳ 2015). Ước cả năm đạt khoảng 2,9 triệu lượt khách. Thu phí tham quan Vịnh Hạ Long trong 10 tháng đạt gần 584 tỷ đồng, tăng 6,1% so với kế hoạch giao thu năm 2016 (550 tỷ đồng), tăng 29,7% so với cùng kỳ năm 2015, nộp ngân sách gần 479 tỷ đồng. Ước doanh thu thu phí tham quan Vịnh Hạ Long năm 2016 đạt hơn 657 tỷ đồng.
Hiện nay, du lịch Vịnh Hạ Long có 5 tuyến đi qua 28 cảnh điểm (theo Quyết định 4088/2015/QĐ-UBND ngày 21/12/2015 của UBND tỉnh), trong đó có 15 điểm tham quan đang mở cửa đón khách du lịch và 5 cụm, điểm lưu trú nghỉ đêm. Trong các dịch vụ phục vụ du khách trên Vịnh như: Dịch vụ tham quan tìm hiểu về các giá trị của Vịnh Hạ Long, dịch vụ vui chơi giải trí chèo thuyền Kayak, chèo thuyền nan... thì dịch vụ vận chuyển khách tham quan du lịch và lưu trú nghỉ đêm trên Vịnh là một trong những loại hình dịch vụ đặc thù điển hình và phát triển nhất tại di sản Vịnh Hạ Long. Theo số liệu thống kê, đến nay du lịch Vịnh Hạ Long đã có một đội tàu hùng hậu với 533 tàu gồm 331 tàu tham quan và 202 tàu lưu trú nghỉ đêm có sử dụng dịch vụ ăn uống và bán hàng lưu niệm trên tàu. Thực tế, để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của du khách, nhiều doanh nghiệp vận tải khách du lịch đã mạnh dạn đổi mới phương tiện, đầu tư nhiều tàu chở khách có trọng tải lớn, hình thức sang trọng, hệ số an toàn cao. Đặc biệt là những đội tàu nghỉ đêm trên Vịnh được đầu tư lớn. Chẳng hạn như du lịch Hạ Long bằng du thuyền : Paradise Luxury, Âu Cơ, Emeraude Classic Cruise, Bhaya Classic Cruises... Những tàu này thực sự như những khách sạn nổi 5 sao du ngoạn trên mặt Vịnh, hệ thống dịch vụ trên tàu phục vụ du khách được đầu tư một cách bài bản, chuyên nghiệp đem lại sự hài lòng cho du khách. Ngoài dịch vụ vận chuyển đưa đón khách tham quan, các dịch vụ khác trên Vịnh Hạ Long như: Tìm hiểu mô hình nuôi trai cấy ngọc, chế tác và bán trang sức ngọc trai cũng thu hút khách du lịch, đặc biệt là khách quốc tế.
Bên cạnh sự phát triển các loại hình dịch vụ, thời gian gần đây TP Hạ Long đã có nhiều biện pháp quản lý, cải thiện môi trường dịch vụ du lịch Vịnh Hạ Long. Theo đó, TP đã tập trung tham mưu xây dựng các quy chế, quy định, kế hoạch quản lý, trọng tâm là Quy chế quản lý Vịnh Hạ Long, quy định quản lý các hoạt động dịch vụ du lịch tại Vịnh Hạ Long, kế hoạch quản lý di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long giai đoạn 2016-2020... Cùng với đó, TP Hạ Long đã chỉ đạo các đơn vị chức năng xử lý quyết liệt, triệt để tình trạng đeo bám tàu du lịch, chèo kéo, ăn xin, bán hàng rong trên Vịnh; tổ chức các đoàn kiểm tra trên Vịnh toàn diện và theo từng chuyên đề riêng (an ninh trật tự, an toàn, tàu du lịch, dịch vụ du lịch, hướng dẫn viên trên Vịnh, việc niêm yết giá dịch vụ...). Đồng thời tổ chức di dời các nhà bè kinh doanh thủy sản ra khỏi khu vực Hoa Cương về điểm nuôi trồng thủy sản tại khu vực Cửa Vạn, xử lý các nhà bè kinh doanh dịch vụ ăn uống neo đậu trái phép tại khu vực ven bờ Vịnh. Qua đó, vừa thực hiện kiểm tra, giám sát, xử lý các vi phạm xảy ra vừa tuyên truyền, vận động các tổ chức, cá nhân tuân thủ quy định về môi trường kinh doanh du lịch. Mặt khác để hạn chế việc khách du lịch thiếu thông tin khi đi tham quan Vịnh, tránh các hiện tượng chèn ép, chèo kéo khách, thành phố đã chỉ đạo Ban Quản lý Vịnh Hạ Long, Trung tâm Truyền thông và Văn hóa thành phố tăng cường thông tin tuyên truyền liên quan đến tuyến, điểm du lịch Vịnh Hạ Long, giá vé, giá dịch vụ tham quan... thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, đội ngũ hướng dẫn viên, thuyết minh viên và hệ thống bảng chỉ dẫn, giới thiệu tại các cảng bến và điểm tham quan trên Vịnh Hạ Long; tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động của các tàu du lịch... Nhờ đó, môi trường du lịch Vịnh Hạ Long đã có những thay đổi theo chiều hướng tích cực. Các vụ việc vi phạm trên Vịnh trong 10 tháng đầu năm nay đã giảm 25% so với cùng kỳ năm 2015. Môi trường kinh doanh du lịch lành mạnh và tăng thu cho ngân sách nhà nước.
Ngoài ra, để nâng cao chất lượng dịch vụ trên Vịnh, TP Hạ Long đã kêu gọi, tạo điều kiện, thu hút các doanh nghiệp tham gia đầu tư, khai thác phát triển dịch vụ. Hiện nay, ngoài một số doanh nghiệp du lịch đang khai thác dịch vụ tại các tuyến điểm trên Vịnh, có khoảng 8 dự án đang xin đầu tư phát triển các sản phẩm du lịch trên Vịnh Hạ Long. Các dự án này cũng đang triển khai theo các quy trình hết sức chặt chẽ của dự án đầu tư tại Di tích quốc gia theo Luật Di sản trên nguyên tắc bảo tồn được đặt lên hàng đầu. Mới đây, UBND TP Hạ Long cũng vừa tổ chức hội nghị công bố Quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 điểm dừng chân, dịch vụ, tham quan du lịch kết hợp mua, bán hải sản, giới thiệu sản phẩm du lịch tại vụng Cặp Táo, trên Vịnh Hạ Long. Quy hoạch này khi được triển khai sẽ góp phần làm phong phú hơn sản phẩm du lịch Vịnh Hạ Long phục vụ khách, cũng như tạo sinh kế cho người dân địa phương.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho khách du lịch Vịnh Hạ Long không phải trả nhiều lần phí dịch vụ cho một lần tham quan cũng như quản lý chặt chẽ việc thu phí trên Vịnh, TP đã ban hành quy định tạm thời về quản lý vé tham quan Vịnh Hạ Long, triển khai áp dụng hình thức bán vé tham quan chung, tham quan tại điểm một lần ở Cảng tàu khách quốc tế Tuần Châu và Cảng tàu khách Hòn Gai Vinashin đối với khách du lịch đi tham quan tuyến 3 và tuyến 4 trên Vịnh. Và cũng từ ngày 15/11/2016, việc dừng bán vé tham quan bổ sung tại các điểm đón khách trên Vịnh Hạ Long ở tuyến 1 và tuyến 2 cũng được triển khai. Vé tham quan Vịnh Hạ Long chỉ được bán tập trung tại Cảng tàu khách quốc tế Tuần Châu và Cảng tàu Hòn Gai Vinashin.
Ông Phạm Đình Huỳnh, Phó Trưởng Ban Quản lý Vịnh Hạ Long cho biết, việc bán vé gộp cho tất cả các điểm tham quan một lần tại 2 cảng trên đã nhận được phản hồi tích cực từ khách du lịch và các tour lữ hành. Việc làm này đã tạo điều kiện thuận lợi cho khách xác định rõ đi đâu, đến những điểm tham quan nào trên Vịnh, tránh tình trạng nhà tàu chăn dắt khách, hướng dẫn viên thu lợi bất chính, tạo sự thống nhất về quản lý vé tham quan, quản lý tàu trên Vịnh. Đây cũng là bước chuẩn bị để tiến tới bán vé điện tử tham quan trên Vịnh, vừa tạo sự minh bạch cho khách đi tham quan và cơ quan chức năng làm tốt hơn công tác quản lý phục vụ khách du lịch. Ông Phạm Đình Huỳnh cũng cho biết thêm, từ 1/4/2017, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long sẽ thực hiện việc bán vé gộp tất cả các loại vé trên Vịnh vào một vé, kể cả vé ra vào cảng Tuần Châu trên tất cả các tuyến tham quan để tạo sự thuận tiện cho du khách trải nghiệm các sản phẩm dịch vụ du lịch, những cảnh điểm đẹp trên Vịnh, đảm bảo tính văn minh thương mại trong quá trình tham quan du lịch Vịnh Hạ Long.
Như vậy, có thể thấy được rằng, trong thời gian qua, công tác quản lý các hoạt động kinh doanh dịch vụ du lịch Vịnh Hạ Long đã và đang từng bước được cải thiện, nâng cao chất lượng, đi vào chiều sâu, phát triển bền vững. Các loại hình dịch vụ du lịch trên Vịnh đã góp phần tăng thu nhập, tạo việc làm cho người dân và đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội chung của toàn tỉnh.
TTXT du lịch Quảng Ninh