Đảo Titop (đảo Ti Tốp) vinh dự được Bác Hồ đặt tên trong một lần về thăm Quảng Ninh, và là một trong những nơi ghi dấu ấn về tình hữu nghị Việt Nam - Liên Xô (nước Nga hôm nay). Giờ đây, đảo đón hàng nghìn du khách đến tham quan mỗi ngày, “hòn ngọc” của tình hữu nghị Việt - Xô đang tỏa sáng, trở thành điểm du lịch hấp dẫn trong lòng Di sản thế giới Vịnh Hạ Long.
Chuyến thăm của anh hùng Titop
Chuyện rằng, gần 5 tháng sau chuyến bay vào vũ trụ trên con tàu “Phương Đông 2”, đầu năm 1962, G. Ti Tốp được Trung ương Đảng, Chính phủ ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh mời sang thăm Việt Nam. Nhà du hành vũ trụ 26 tuổi bấy giờ đã được lãnh đạo và nhân dân Việt Nam đón tiếp hết sức nồng hậu.
Ngày 22/1/1962, Bác Hồ cùng G. Ti Tốp đáp máy bay về thăm khu mỏ than Hồng Quảng và thăm Vịnh Hạ Long. Đoàn đã đi thăm Vịnh bằng tàu của Hải quân có tên gọi là Hải Lâm. Khi tàu gần đến một hòn đảo có bãi cát vàng, Bác Hồ đề nghị G. Ti Tốp và những người cùng đi lên đảo ngắm cảnh, nghỉ ngơi. Từ con tàu Hải quân, Bác Hồ cùng G. Ti Tốp và hai người nữa đi trên một chiếc xuồng vào đảo. Trong lúc nghỉ ăn trưa trên đảo, trong bầu không khí đầm ấm, Bác nói với mọi người rằng Anh hùng, Phi công vũ trụ Liên Xô không thể ở Việt Nam mãi được và để ghi nhớ chuyến thăm của G. Ti Tốp thì “Bác cháu ta đặt tên cho đảo này là đảo Titop”. Mọi người có mặt lúc đó đều cười vui vẻ, đồng tình.
Chuyến thăm Vịnh Hạ Long của G. Ti Tốp đã được đăng trang trọng trên phụ trương của Báo Quân đội nhân dân xuất bản tháng 3/1962 (hiện trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Quảng Ninh). Cuốn họa báo đã dành hẳn một trang để đăng những bức ảnh G. Ti Tốp tươi cười cầm bó hoa của nhân dân Vùng mỏ tặng anh, dưới bức ảnh là những dòng cảm tưởng đầy xúc động. Ở giữa trang là bức ảnh G. Ti Tốp đang cầm lái tàu Hải Lâm, bên phải là Bác Hồ. Hai bức ảnh nhỏ khác, một chụp cảnh G. Ti Tốp đang chèo chiếc thuyền trên Vịnh, một chụp cảnh G. Ti Tốp đang ngồi trên mũi tàu, tươi cười, bên trên trích nguyên văn lời nhận xét của ông: “Cơ-ri-mê đã đẹp, nhưng Hạ Long của Việt Nam còn đẹp hơn nhiều’’.
Được biết, G. Ti Tốp là Chủ tịch Trung ương Hội Hữu nghị Xô - Việt từ năm 1966 đến 1991 và Chủ tịch danh dự Hội Hữu nghị Nga - Việt từ năm 1992 cho đến khi qua đời vào ngày 20/9/2000. Mùa hè năm 1999, ông trở lại Vịnh Hạ Long thăm lại hòn đảo mang tên mình, ôn lại những kỷ niệm sâu sắc trong chuyến thăm Vịnh với Chủ tịch Hồ Chí Minh. Năm 2006, bà Tamara - vợ ông cũng đến thăm đảo Titop. Bà đã bật khóc, xúc động trước tình cảm mà người Việt Nam dành cho gia đình bà.
53 năm sau sự kiện Bác Hồ cùng G. Ti Tốp thăm Vịnh Hạ Long và đặt tên cho đảo, đảo Titop không còn hoang sơ mà có nhiều đổi thay, được ví như một trong những biểu tượng của tình hữu nghị Việt - Nga và là một trong những hòn đảo nổi tiếng nhất của Di sản - Kỳ quan thế giới Vịnh Hạ Long. Mỗi ngày, đảo đều đặn đón các du khách trong nước và quốc tế đến đây ngắm cảnh, tắm biển, nghe kể chuyện về người Anh hùng phi công vũ trụ Liên Xô G. Ti Tốp và sự tích tên đảo.
Hòn đảo ngọc trong lòng kỳ quan
Từ một hòn đảo hoang sơ, nay diện mạo đảo Ti Tốp đã thay đổi cơ bản, mỗi ngày đón hàng nghìn du khách đến tham quan. Bà Phạm Thùy Dương, Trưởng Ban Quản lý Vịnh Hạ Long cho biết, thấy được vẻ đẹp cũng như giá trị lịch sử đảo Titop, trong suốt những năm qua, đơn vị đã đầu tư tôn tạo, bảo tồn nguyên trạng cảnh quan đảo Ti Tốp đồng thời phát huy những giá trị vốn có, tôn trọng những giá trị lịch sử. Nhờ sự kết hợp hài hòa đó mà đảo có một vẻ đẹp và sự hấp dẫn riêng có, trở thành một trong những điểm tham quan hấp dẫn nhất Vịnh Hạ Long.
Ban Quản lý Vịnh Hạ Long đã tiến hành tôn tạo cảnh quan của đảo, xây dựng hệ thống đường đi, bến cập tàu, lầu vọng cảnh, các công trình hạ tầng cần thiết... tạo điều kiện thuận lợi cho du khách tham quan đảo. Năm 2007, đơn vị đã cho xây dựng hệ thống đường đi ven đảo, nhà vệ sinh, trạm phát điện phía Tây Nam đảo, nhà cảng vụ quản lý tàu bè, bộ phận cứu hộ cứu nạn... Hàng năm đơn vị trồng các loại thực vật đặc hữu tạo nét riêng cho đảo Titop...
Tháng 6/2013, Ban Quản lý Vịnh Hạ Long đã đầu tư bến cập tàu mới có vốn 47 tỷ đồng, cho phép 15 tàu đi đảo Titop cập bến cùng một lúc. Bên cạnh đó, nhà soát vé, trạm cứu hộ cứu nạn, nhà công tác của cảng vụ, hệ thống phao neo... cũng được đầu tư tạo thuận lợi cho du khách tham quan. Nhờ vậy mà lượng khách thuê tàu ra đảo Titop liên tục tăng trong những năm gần đây. 9 tháng năm 2013 lượng khách thăm đảo đạt trên 620 nghìn lượt. Đảo Ti Tốp đã trở thành điểm đến hấp dẫn du khách và là niềm tự hào của người dân Quảng Ninh.
Nói về sự đổi thay của đảo Ti Tốp, ông Nguyễn Văn Đức, ngư dân làng chài Bồ Nâu cho biết, trước những năm 1965, hòn đảo còn hoang sơ lắm, ít người qua lại bởi địa hình, lối đi khó khăn. Nay “viên ngọc thô” ngày nào đã trở thành điểm du lịch hấp dẫn với bãi cát vàng trải dài, nước biển trong xanh. Du lịch đảo Titop phát triển, ngư dân ở đây có cơ hội mở thêm các dịch vụ phục vụ hàng nghìn lượt du khách đến tham quan, tìm hiểu đời sống người dân làng chài. Cuộc sống người dân nhờ đó cũng được cải thiện nhiều.
Chị Lê Thu Phượng, du khách Hà Nội cho biết, đảo Titop giờ đây đã “thay da đổi thịt”, trở thành điểm du lịch hấp dẫn không thể thiếu khi tham quan Vịnh Hạ Long. Việc thu hút đông đảo du khách, đặc biệt là khách quốc tế là cách giới thiệu đảo Titop, quảng bá vẻ đẹp, những giá trị lịch sử vô giá của hòn đảo này.
Hiện Ban Quản lý Vịnh Hạ Long đã tiến hành lập quy hoạch tổng thể đảo và bãi tắm Ti Tốp với các phân khu chức năng cụ thể, tôn tạo đảo thành một khu du lịch hấp dẫn, đẹp về cảnh quan với nhiều điểm nhấn mang dấu ấn lịch sử.
Tỉnh Quảng Ninh cũng đang phối hợp với Hội hữu nghị Việt - Nga nghiên cứu lập dự án dựng tượng anh hùng vũ trụ Ti Tốp cùng một số công trình khác trên đảo. Với sự đầu tư và bảo tồn tốt, tin tưởng rằng đảo Titop sẽ trở thành một điểm du lịch, thắng cảnh lịch sử được nhiều du khách trong nước và bè bạn quốc tế biết đến.
TTXT du lịch Quảng Ninh