Đến Tháp Bà Ponagar (Nha Trang) đầu xuân, du khách không thể không dừng bước bên khung cửi của những cô gái Chăm trong trang phục truyền thống với đôi tay thoăn thoát như thoi đưa. Những sợi chỉ nhỏ như được “thổi hồn”, dần biến thành từng tấm thổ cẩm đầy “mê hoặc” rực rỡ sắc màu với những đường nét hoa văn nổi bật.
Chăm chút cho tấm thổ cẩm bên Tháp Bà Ponagar là chị Thiên Thị Phương, một phụ nữ Chăm đã trên 20 năm làm nghề tại làng Mỹ Nghiệp, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận - làng nghề dệt thổ cẩm truyền thống nổi tiếng cả nước có từ hàng trăm năm nay. Ngược lại với vóc dáng nhỏ bé, ít nói cười, lọt thỏm trong bộ áo dài truyền thống Aw kamei Cam và khung cửi là cả một sự điêu luyện, tỉ mẫn của đôi bàn tay. Chỉ vào tấm vải khổ rộng 1m, dài 1.6m, chị Phương cho biết, để dệt xong tấm vải này cần phải mất 8 ngày chưa kể công đoạn xe tơ, nhuộm vải. Việc tách hạt lấy bông, cuộn, ngâm dập, nhuộm, hồ, chải... rất vất vả. Công đoạn chọn màu để nhuộm cũng công phu không kém, muốn có màu đen phải nhuộm thổ cẩm bằng lá chum bầu, sau đó đem ngâm nhiều ngày trong bùn non hoặc muốn có màu đỏ phải có mủ cây cánh kiến, màu xanh thì dùng lá cây chàm...
Anh Vạn Ngọc Chí, chồng chị Phương chia sẻ: “Vợ tôi được gia đình truyền nghề từ khi còn con gái. Tôi là người cùng làng nên cũng biết nghề và rất thích. Muốn có tấm vải đẹp người thợ dệt phải có tay nghề cao và đam mê nghề”.
Đối với 2 chị em Phú Nữ Hồng Gấm và Phú Nữ Hồng Nhị đang say sưa cùng khung cửi bên Tháp Bà Ponagar, tuy tuổi đời còn rất trẻ nhưng đã có hơn chục năm làm dệt vải từ truyền thống gia đình. Gấm kể, 2 chị em được mẹ truyền dạy nghề dệt thổ cẩm từ khi tuổi mới lên 10. Nhìn khung cửi của Hồng Gấm, tôi thấy nhiều túi vải nặng treo lủng lẳng trên khung dệt trông ngộ nghĩnh, chị giải thích rằng đây là dụng cụ dùng để điều chỉnh sợi tơ tạo hoa văn cho tấm vải theo ý mình. Muốn có hoa văn tinh xảo, độc đáo, người thợ dệt phải có hoa tay, óc thẩm mỹ cùng sự hiểu biết về đường nét, màu sắc, hình khối... Sản phẩm của chị Gấm dệt được là một tấm thổ cẩm có chiều ngang 20cm, chiều dài thì tùy theo nhu cầu sử dụng. Mỗi ngày chị có thể dệt trên 5m dùng để may túi xách, ví, đồ trang trí làm sản phẩm lưu niệm cho khách đến tham quan Tháp Bà Ponagar.
Ngoài bàn tay khéo léo, am tường về màu sắc, dệt thổ cẩm là một công việc hết sức tỉ mẫn. “Nếu không chịu khó, kiên nhẫn sẽ khó hoàn thành công việc. Đơn giản như khi đang dệt, chỉ đứt... người thợ đôi khi mất tới hàng giờ đồng hồ mới tìm và nối được mối chỉ”, chị Hồng Nhị chia sẻ thêm. Nhìn dòng chữ “kỷ niệm Tháp Bà Ponagar Nha Trang” từ từ hiện ra trên tấm vải nhỏ do chị Hồng Nhị thực hiện, nhiều du khách không khỏi trầm trồ thán phục. “Tôi chưa từng thấy dệt vải theo kiểu thủ công như thế này nên thật sự rất thích. Để tạo được một tấm thổ cẩm tinh xảo là cả một quá trình làm việc nghiêm túc của người thợ dệt”, chị Thu Vân từ TP. Hồ Chí Minh đến Tháp Bà Ponagar du xuân cho hay.
TTXT du lịch Nha Trang