Chỉ với 2 ngày, chúng tôi - những người ưa thích mạo hiểm, có máu phiêu lưu, đến từ nhiều miền quê trong cả nước qua kết nối mạng xã hội, đã cùng nhau có một chuyến khám phá Vườn quốc gia Pù Mát và sông Giăng vô cùng thú vị.
Chúng tôi chuẩn bị kỹ từ trước 1 tuần. Thời gian đã được ấn định, tôi liên lạc với anh Nguyễn Huy Chương, Trưởng phòng VHTT&DL Con Cuông và Ban quản lý Vườn Quốc gia Pù Mát đăng ký tham quan và nhờ hỗ trợ một số vấn đề cần thiết. Ông Lê Thành Đô, Phó phòng Giáo dục môi trường và Du lịch sinh thái, cho biết: “Chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ hết mình cho tất cả mọi người đến tham quan Vườn quốc gia Pù Mát.
Tối thứ 6, tất cả hơn 10 thành viên từ Hà Nội và TPHCM đã bay đến Nghệ An. Từ Vinh đến Con Cuông khoảng 120km, ô tô 16 chỗ mất hơn 2 tiếng đồng hồ. Chúng tôi khá bất ngờ khi Phòng VHTT&DL huyện Con Cuông và Ban quản lý Vườn Quốc gia Pù Mát đều cử người ra đón tiếp và hướng dẫn hết sức nhiệt tình.
Phà Lài - Sông Giăng
Sau khi tham quan Bảo tàng các mẫu động, thực vật và bản đồ 3D thể hiện một cách tổng quát về Vườn quốc gia Pù Mát, chúng tôi lựa chọn một số điểm đặt chân đến và nơi đầu tiên là đập Phà Lài ở Môn Sơn - một xã biên giới giáp nước bạn Lào và chính là bến thuyền đón khách vi vu trên dòng Sông Giăng thơ mộng.
Quãng đường từ thị trấn Con Cuông đến Môn Sơn khoảng 20 km, đoàn đến nơi gần 11 giờ. Đập Phà Lài lấp lánh giữa mênh mông núi rừng, có lẽ vì thế nên người dân ở đây đã đặt tên cho địa danh này là Phà Lài (tiếng Thái nghĩa là Hoa của Trời). Tranh thủ ăn trưa ở một nhà hàng nổi trên Sông Giăng với các món tôm hấp, cá mát nướng... mang hương vị đặc trưng của dòng sông đầy phù du giữa khu rừng nguyên sinh, vừa ngắm cảnh đẹp như trong tranh thủy mặc, tôi mới hiểu vì sao người dân tộc Thái nơi đây có câu thành ngữ: “Cơm Kẻ Quạ, cá sông Giăng” và thường tự hào ngân nga câu dân ca: “Anh đi khắp núi khắp ngàn, không đâu đẹp bằng đá Bàn sông Giăng/ Anh từng thức suốt đêm trăng, không đâu đẹp bằng sông Giăng đá Bàn...”.
Sau bữa trưa, chúng tôi xuống thuyền máy đi ngược Sông Giăng lên Khe Khặng, nơi tộc người Đan Lai sinh sống. Chiếc thuyền máy xuyên giữa Vườn quốc gia Pù Mát, gió mát rượi miên man như ru ngủ, nhưng trước vẻ đẹp hùng vĩ của núi rừng, ai cũng muốn tận hưởng, ghi lại những hình ảnh và khoảnh khắc không dễ gì có được.
Mất khoảng 2 giờ 30 phút đi thuyền, chúng tôi đến bản Cò Phạt lúc trời đã xế chiều. Được các anh bộ đội biên phòng chỉ dẫn, chúng tôi vào thăm các gia đình, tặng quà cho các em bé người Đan Lai. So với 10 năm trước mà tôi đã có dịp đến đây, bản làng heo hút cổ xưa này có khá nhiều đổi thay. Không còn cảnh trẻ em nheo nhóc đứng gặm những củ sắn luộc nhìn đoàn khách lạ một cách rụt rè, e sợ; không còn những ngôi nhà lụp xụp nhìn lên thấy những khoảng trời và không còn cảnh các cô giáo phải hàng ngày đến tận từng nhà vận động học sinh đến trường... Bây giờ người Đan Lai đã được xem tivi hàng ngày, các lớp học đã đông vui hơn. Tuy nhiên xem ra người Đan Lai ở Vườn quốc gia Pù Mát mới chỉ vượt qua được ngưỡng đói chứ chưa thể thoát nghèo, từ nếp nhà, trang phục đến cách sinh hoạt của họ vẫn còn rất thô sơ.
Chị Tô Vi La, cán bộ Trung tâm VHTT huyện Con Cuông chia sẻ: “Trước đây do cuộc sống gần như tách biệt với thế giới bên ngoài nên người Đan Lai hầu hết chỉ lấy chồng, lấy vợ trong cùng dòng họ. Bây giờ thì người dân Đan Lai đã sống hòa đồng với người Thái, người Kinh trong vùng. Con gái Đan Lai đã tự tin làm dâu người Kinh, người Thái và nhiều chàng trai Đan Lai đã cưới gái Thái, gái Kinh làm vợ. Đã có khá nhiều người Đan Lai tốt nghiệp đại học, cao đẳng và trở thành những cán bộ, giáo viên”.
Sau hơn 1 giờ đồng hồ tham quan, tìm hiểu văn hóa và giao lưu với người dân bản Cò Phạt, chúng tôi trở lại thuyền xuôi dòng Sông Giăng ra đến Môn Sơn lúc mặt trời vừa khuất dần sau những dãy núi, tỏa lên những ráng vàng rực rỡ. Cảnh đẹp hoàng hôn ở bến Phà Lài níu chân du khách khiến không ai muốn rời. Tuy nhiên theo lịch trình chúng tôi phải tiếp tục lên xe đến bản Nưa ở xã Yên Khê, một bản du lịch cộng đồng của Vườn quốc gia Pù Mát.
Du lịch cộng đồng
Làng văn hóa bản Nưa chủ yếu là người dân tộc Thái, đây là một trong những làng văn hóa được công nhận sớm nhất của huyện Con Cuông, và làm du lịch cộng đồng sớm nhất ở Vườn quốc gia Pù Mát. Hiện bà con bản Nưa vẫn giữ gìn được những nét văn hóa truyền thống lâu đời. Đặc biệt ở đây có CLB Dân ca Thái lưu giữ được rất nhiều nhạc cụ truyền thống và những làn điệu dân ca cổ. Bởi vậy, ngoài việc vui chơi thỏa thích, tắm suối cùng các chàng trai, cô gái bản ở khe Nước Mọc; sau bữa cơm tối với rất nhiều món đặc sản cơm lam, gà nướng, mọc, rau rừng, cơm nếp đỏ... các thành viên trong nhóm vô cùng thích thú và ấn tượng với đêm giao lưu văn hóa văn nghệ, nhảy sạp và uống rượu cần cùng với người dân địa phương.
Chum rượu cần thơm nồng khiến những điệu lăm vông thêm say đắm lòng người. Dưới ánh lửa bập bùng, gương mặt các cô thôn nữ Thái càng hồng hào sau chiếc khăn piêu, những bài dân ca lúc thiết tha, khi rộn rã giúp cuộc vui cứ thế kéo dài. Đêm về khuya, gương mặt của ai cũng đã bừng lên sắc đỏ, chếch choáng hơi men. Tiếng nhạc và lời bài hát quen thuộc của người dân Con Cuông bắt đầu ngân vang thay cho những làn điệu dân ca cổ: “Chum rượu cần, bản làng mình, ai chưa say là chưa vui. Ngôi nhà sàn nghiêng ngả. Chếch choáng trong mắt người. Suối đầu làng cũng hát. Núi ngoài ngõ cũng say. Chum rượu nồng khao khát, niềm vui ta đầy vơi vơi đầy...”.
Khi ánh lửa tắt dần và những chum rượu cần bắt đầu cạn, các đôi trai gái lặng lẽ hò hẹn nhau rời cuộc vui, còn chúng tôi lên tầng 2 ngôi nhà sàn cộng đồng nghỉ ngơi để sáng hôm sau tiếp tục hành trình khám phá Vườn quốc gia Pù Mát. Ở đây có đủ giường nệm sạch sẽ, ti vi, tủ lạnh và phòng tắm, tiện nghi như một khách sạn, đủ phục vụ cho khoảng 20 người. Tuy nhiên nhiều người lại thích cảm giác nằm trên sàn gỗ ngôi nhà để giữa đêm khuya tĩnh lặng nghe thanh âm văng vẳng của núi rừng.
Thác Khe Kèm
Điểm đến cuối cùng trong chuyến du lịch ngắn ngủi của nhóm chúng tôi là Thác Khe Kèm. Nằm cách thị trấn Con Cuông khoảng 20km, thác nước cao hơn 150m này thuộc vùng lõi Vườn quốc gia Pù Mát. Giữa khu rừng hoang vắng, mới đầu mùa hè nên ở đây chỉ có duy nhất 1 nhà hàng chuyên phục vụ ăn uống, với khá nhiều món như cá lăng, cá mát, măng đắng, xôi, thịt gà, vịt nuôi thả rông đem luộc hoặc nướng... và có cả những đồ uống đưa từ miền xuôi lên như bia, nước ngọt. Mặc dù không có nhà hàng thứ 2 cạnh tranh nhưng giá cả ở đây vẫn rất rẻ, thậm chí còn rẻ hơn so với nhiều nhà hàng khác ở ngoài thị trấn.
Trong thời gian chờ đến bữa trưa, chúng tôi tha hồ dạo chơi, ngắm cảnh đẹp thác Khe Kèm từ ngọn núi cao đổ xuống như một dải lụa mềm. Nước trong vắt khiến nhiều thành viên trong đoàn không cưỡng lại được sự hấp dẫn, nhảy ùm xuống hồ nước trong veo để đắm mình trong làn nước mát.
Tranh thủ lúc mọi người thưởng ngoạn cảnh đẹp hùng vĩ của khu rừng nguyên sinh, Ngô Minh Hạnh giới thiệu: Vườn Quốc gia Pù Mát có đỉnh Pù Mát (cao 1.841m so với mặt nước biển) được xem là chủ sơn của cả vùng nên khu bảo tồn thiên nhiên này đặt theo tên Pù Mát. Vườn có hệ động, thực vật rất phong phú, trong đó có nhiều loài được đưa vào sách đỏ Việt Nam và sách đỏ thế giới. Đặc biệt có một điểm đến được du khách nước ngoài rất ưa thích khám phá là rừng cây lùn trên đỉnh Pù Mát và rừng cây samu hàng nghìn năm tuổi, có những cây khổng lồ chu vi đo được 23,7m, đường kính thân lên đến 5,5m và cao khoảng 70m...
Kết thúc chuyến hành trình lý thú, đoàn chúng tôi đều tiếc nuối bởi thời gian ngắn ngủi không thể khám phá hết vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ và những nét văn hóa đặc sắc của con người nơi đây. Những ngày sau, các thành viên vẫn còn bùi ngùi chia sẻ hình ảnh về chuyến đi trên mạng xã hội, với những dòng tâm trạng bày tỏ nỗi nhớ hoang hoải về Vườn quốc gia Pù Mát - vẻ đẹp miền Tây xứ Nghệ...
TTXT du lịch Nghệ An