Chùa Hội Khánh - Bình Dương

Chùa Hội Khánh (Thủ Dầu Một) là một công trình tôn giáo lâu đời và lớn nhất tỉnh Bình Dương, nằm dưới chân đồi rợp bóng mát của hàng Dầu cổ thụ hàng trăm năm tuổi. Nét nổi bật của ngôi cổ tự này là giá trị phong phú về mặt lịch sử, văn hoá, nghệ thuật kiến trúc, và đặc biệt phần lớn những di vật, cổ vật hàng mấy trăm năm trước vẫn được bảo tồn lưu giữ cho đến ngày nay. Chùa cổ Hội Khánh còn được xem là tiêu biểu của các ngôi chùa cổ ở Bình Dương.


Lịch sử Chùa Hội Khánh

Chùa được khởi dựng vào năm 1741. Năm 1861, chùa đã bị chiến tranh thiêu hủy. Năm 1868, chùa được xây dựng lại với quy mô hiện nay, tổng diện tích chùa là khoảng 1.211m2. Từ khi khởi dựng đến nay, chùa đã được tu bổ tôn tạo nhiều lần và trải qua nhiều đời trụ trì.

Đặc biệt, Chùa Hội Khánh ở Bình Dương còn gắn với hoạt động của cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc (thân sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh). Năm 1923 - 1926, cụ Nguyễn Sinh Sắc cùng với cụ Tú Cúc (Phan Đình Viện) và Hòa thượng Từ Văn đã sáng lập ra Hội Danh Dự tại đây.

Sau cách mạng tháng Tám năm 1945, Chùa là trụ sở Hội Phật giáo cứu quốc Thủ Dầu Một. Từ năm 1953, chùa là trụ sở Phật giáo yêu nước tỉnh Bình Dương và đến năm 1983 chùa là trụ sở của tỉnh Hội Phật giáo Bình Dương.

Năm 1993, Chùa đã được công nhận di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia. Tháng 5/2013, tổ chức kỷ lục Châu Á đã chính thức xác lập tượng Phật Nằm tại chùa là “Tượng Phật nhập Niết bàn trên mái chùa dài nhất Châu Á”.


Kiến trúc Chùa Hội Khánh

Kiến trúc chùa gồm 5 hạng mục chính: tiền điện, chính điện, hậu tổ (nơi thờ tổ), giảng đường và hành lang Đông - Tây. Chính điện và giảng đường được bố trí theo kiểu “sấp đội”, nối liền nhau theo thức “trùng thềm điệp ốc”, một dạng thức kiến trúc phổ biến đối với đình, chùa ở xứ Đàng Trong bấy giờ.

Trong khuôn viên Chùa có 4 kiến trúc mang tên 4 thánh tích gắn với Đức Phật, gồm vườn Lâm Tỳ Ni (nơi Đức Phật đản sinh); Bồ Đề đạo tràng (nơi Đức Phật thành đạo), vườn Lộc Uyển (nơi Đức Phật giảng kinh Chuyển pháp luân) và Câu Thi Na (nơi Đức Phật nhập niết bàn).

Xung quanh sân chùa là 9 ngôi tháp của 9 vị trụ trì đã viên tịch, được xây dựng công phu. Phía bên trái Chùa còn có ngọn tháp 7 tầng, được phục dựng gần đây, tầng dưới của tháp là nơi trưng bày các văn hóa phẩm của chùa, như băng đĩa, tượng Phật kỷ niệm, chuông mõ…

Nội thất kiến trúc, tranh, tượng, đồ thờ tự trong Chùa Hội Khánh đều được điêu khắc, chạm trổ rất tinh vi, với những đề tài như tứ linh, cửu long, dây nho, lá lấp, hoa phù dung... Tuy đã được trùng tu nhiều lần nhưng về cơ bản đây là ngôi chùa hiếm hoi vẫn còn giữ được phần lớn kiến trúc ban đầu.

Ngoài ra, Phật đài cao 22m được xây dựng ở khu đất phía trước Chùa. Tầng trệt là dãy nhà dài 64m, rộng 23m dùng làm trường Phật học, thư viện... Tầng trên tôn trí đại tượng đức Bổn sư Thích Ca nhập Niết bàn cao 12m, dài 52m. Đây là một công trình mỹ thuật đáng tự hào của Phật giáo Bình Dương.


Di vật Chùa Hội Khánh

Trong Chùa còn giữ được bộ mộc bản in kinh khắc năm 1885, được xem là bộ mộc bản có niên đại sớm nhất ở Thủ Dầu Một, Bình Dương. Ngoài ra, nơi đây còn lưu giữ được một số bộ kinh Phật, như kinh A Di đà, Hồng danh, Vu lan, Bát dương, Phổ môn - những bộ kinh được ấn tống cho các chùa Nam Bộ khá sớm.

Chùa Hội Khánh có gần 100 pho tượng gỗ, mang giá trị tạo hình rất cao. Đa phần, các tượng trong chùa đều có niên đại cụ thể, có nguồn gốc rõ ràng, do chính tay những người thợ, nghệ nhân Thủ Dầu Một, Bình Dương thực hiện. Qua đây, có thể thấy được phần nào truyền thống điêu khắc của vùng đất này trong quá trình mở cõi.

- Bộ tượng Thập Bát La Hán trong Chùa gồm 18 vị có kích thước cao trung bình từ 87cm đến 90cm, đường kính chân đế 36 x 36cm, tạc năm 1925. Qua tay nghề tài hoa của những người thợ thủ công của địa phương, thần thái các tượng toát lên vẻ đẹp tươi vui, phóng khoán, hoan hỉ, gần gũi mà linh thiêng.

- Bộ tượng Thập Điện Diêm Vương gồm 10 pho được bài trí trên hai ban thờ, có kích thước trung bình từ 89cm đến 90cm, đường kính đế 32 x 42cm, với dáng ngồi, thân khoác áo nhiều nếp, phủ kín chân, đầu đội mũ, râu dài, hai tay chấp trước ngực, chân đi hài. Mỗi ban thờ Thập Điện đều có hai tượng hầu, đứng đối diện nhau.

Chùa Hội Khánh còn có hai bức phù điêu chạm hình các vị La Hán và bồ tát, đây là công trình điêu khắc tuyệt mỹ, có giá trị nghệ thuật cao... và không thể thiếu bộ bao lam “Thập bát La Hán” tạo tác năm 1921, cùng bức phù điêu “tứ thời” ốp vào hai cột trước Chánh điện, hay Đại hồng chung được đúc vào năm 1883...


Trong khuôn viên rộng lớn, khách vãng chùa như hòa mình vào không gian cổ kính và tĩnh tại. Một chiếc lá rụng, một tiếng chuông ngân cũng đủ cho một khoảng lặng bình tâm.

* Địa chỉ Chùa Hội Khánh ở đâu : số 35 đường Yersin, phường Phú Cường, thành phố Thủ Dầu Một.