Ao Bà Om - Trà Vinh

Ao Bà Om tỉnh Trà Vinh xanh biếc, phẳng lặng, điểm tô những vạt hoa sen, hoa súng khoe sắc thắm, cùng những triền cỏ năng xanh mướt mọc ven bờ. Quanh ao là những cây sao, cây dầu cổ thụ hàng trăm năm tuổi, phủ tán rợp mát cả một vùng, cảnh quan yên ả, hữu tình.


Truyền thuyết Ao Bà Om

Các tài liệu lịch sử Ao Bà Om không ghi chép lại thời gian hình thành, người dân trong vùng cũng không rõ Ao có từ khi nào chỉ biết là từ rất lâu rồi, và gắn liền với hàng chục sự tích được lưu truyền từ đời này sang đời khác. Trong đó, câu chuyện được nhiều người nhắc nhất là:

Xưa kia, vùng đất Trà Vinh gặp hạn, nước ngọt khan hiếm, ruộng rẫy khô cằn, cây cỏ vàng úa. Lúc đó, trong vùng lại xảy ra mâu thuẫn giữa đàn ông và đàn bà, ai hỏi cưới ai, ai phải chịu phí tổn cho lễ cưới... Nhân dịp này, dân làng tổ chức một cuộc thi đào ao trữ nước, chia ra hai bên nam nữ, bên nào đào ao sâu hơn, lớn hơn và xong trước thì thắng cuộc, bên thua phải lo chuyện cưới hỏi. Quy ước là chỉ đào ao đến khi sao Mai mọc ở hướng Đông thì dừng.

- Bên nam đào ao tròn ở phía Tây, bên nữ do bà Om chỉ huy thì đào ao vuông ở phía Đông. Thấy khó kình được sức đàn ông nên bên nữ dùng “kế”, họ chia nhau vừa đào, vừa ca múa và thết đãi tiệc rượu cho các ông. Bên nam ỷ lại vào sức mạnh, đào ao thì ít, vui chơi thì nhiều. Đến nửa đêm, bà Om cho treo đèn trên ngọn cây cao đằng Đông. Lúc này, các ông đã ngà say nên trông đèn mà ngỡ sao Mai, bèn rủ nhau nghỉ sớm. Bên nữ tiếp tục đào đến khi sao Mai mọc thật, và dành thắng lợi thuyết phục. Kể từ đó, người ta đặt tên là Ao Bà Om, lưu truyền câu chuyện về những người phụ nữ mưu trí, và tập tục nam đi cưới nữ cũng bắt đầu từ đây.


Giới thiệu về Ao Bà Om

Ao có hình chữ nhật, rộng 300m, dài 500m (vì gần với hình vuông nên người dân còn gọi là Ao Vuông). Mặt ao xanh biếc, phẳng lặng, điểm tô những vạt hoa sen, hoa súng khoe sắc, cùng những triền cỏ năng xanh mướt mọc ven bờ.

Bao quanh Ao là các gò cát mấp mô với rất nhiều cây sao, cây dầu cổ thụ có tuổi đời hàng trăm năm, vươn cao ngút tầm mắt, tỏa bóng mát rượi cả một vùng. Đặc biệt, nhô lên khỏi mặt đất là những bộ rễ khổng lổ, mang hình thù độc đáo:  có bộ rễ trông như vòm hang, trẻ con có thể chui vừa;  có bộ rễ như được bàn tay tạo hóa uốn sẵn thành ghế ngồi cho khách;  có bộ rễ vươn ra ngoằn ngoèo cổ quái;  có rễ 2 cây lại nối vào nhau một cách kỳ lạ ...

Với cảnh quan hữu tình, không gian yên tĩnh, Ao Bà Om ở Trà Vinh trở thành nơi dạo chơi, thư giãn lý tưởng của người dân và du khách. Các nhóm học sinh thường đến đây tụ tập bên quán cóc, bán các món ăn vặt và nước giải khát; vài cụ già ngồi tán gẫu chuyện đời chuyện người, hay trầm ngâm hóng mát; đôi tình nhân hẹn hò dưới gốc cây cổ thụ, cùng ngắm những cánh hoa Sao bay bay trong gió, hay đạp xe chở nhau theo những lối mòn thơ mộng...

Khu di tích Ao Bà Om còn là điểm sinh hoạt cộng đồng của cư dân Khmer vào các dịp lễ Tết hàng năm như Chol Chnam Thmay, Dolta, đặc biệt là lễ hội cúng trăng Ok Om Bok, con cháu Khmer từ thập phương đổ về dự hội, vui chơi, xem hát dù kê, múa rô-băm, thả đèn nước... tạo nên nét văn hóa đặc sắc cho nơi này. Năm 1994, Ao đã được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, thuộc loại hình danh lam thắng cảnh.


* Đường đi Ao Bà Om ở đâu : từ trung tâm thành phố Trà Vinh, bạn đi theo quốc lộ 53 về phía Tây Nam, chỉ khoảng 5km là đến Ao, thuộc khóm 3, phường 8 (có đánh dấu trên bản đồ).