Những năm qua, Ban điều hành di tích Nhà Lớn Long Sơn (xã đảo Long Sơn, TP. Vũng Tàu) đã nỗ lực bảo tồn những giá trị kiến trúc, lịch sử, văn hóa bằng việc tự trùng tu nhiều hạng mục và các dãy phố cổ từ nguồn kinh phí xã hội hóa.
Nhà Lớn Long Sơn được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia từ năm 1991. Cùng với các di tích khác như: Bạch Dinh, trận địa pháo cổ Sao Mai - núi Lớn, tượng chúa Kitô... Nhà Lớn góp phần vào phát triển du lịch Vũng Tàu. Nhiều DN lữ hành có tour đến xã đảo Long Sơn với hoạt động: tham quan Nhà Lớn, tìm hiểu cuộc sống của người dân theo đạo ông Trần, sau đó thưởng thức ẩm thực tại các nhà hàng nổi trên sông Chà Và.
Quần thể kiến trúc di tích Nhà Lớn khá độc đáo, và là nơi còn lưu giữ được nhiều nét văn hóa truyền thống như: tục viết liễn; người dân theo đạo ông Trần mặc quần áo bà ba, đầu búi tóc, lối sống quần cư, cùng cách làm du lịch cộng đồng thân thiện, hiếu khách... đã tạo ấn tượng và thu hút khá đông khách tham quan. Trung bình mỗi năm Nhà Lớn Long Sơn đón khoảng 46 ngàn lượt khách đến từ các tỉnh, thành trong cả nước.
Bà Lê Thị Kiềm, hậu duệ đời thứ 4 của ông Trần cho biết, dù thường xuyên được trùng tu, sửa chữa nhưng qua thời gian, Nhà Lớn Long Sơn ngày càng xuống cấp: cột, kèo, rui, mèn của các dãy phố cổ bị mối mọt, nền nhà bong tróc, mái ngói âm dương mục nát, hệ thống điện, nước sinh hoạt chưa bảo đảm... Tình trạng này đã ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động phục vụ khách tham quan và bá tánh thập phương tụ họp về những ngày lễ, tết. Với phương thức tự quản, Ban điều hành Nhà Lớn đã chủ động xin chủ trương các cơ quan quản lý nhà nước để tự trùng tu, tôn tạo di tích nhằm chống xuống cấp và giữ gìn di sản văn hóa; đồng thời để phục vụ khách tốt hơn.
Tuy là di tích cấp quốc gia nhưng kinh phí trùng tu, sửa chữa do Nhà Lớn Long Sơn tự cân đối bằng nguồn thu từ du lịch, sự đóng góp sức người, sức của từ bá tánh thập phương và gia tộc. Cách làm này của Ban điều hành Nhà Lớn đã góp phần “giải bài toán” kinh phí trùng tu, sửa chữa, tôn tạo di tích cho tỉnh. Bởi theo Sở VHTTDL, trong điều kiện hiện nay, ngân sách bố trí cho trùng tu di tích trên địa bàn tỉnh còn hạn chế; trong khi đó, nguồn kinh phí mục tiêu quốc gia chủ yếu ưu tiên cho di tích lịch sử cấp quốc gia đặc biệt Nhà tù Côn Đảo.
Từ năm 2005 đến nay, các dãy phố, hạng mục ở Nhà Lớn Long Sơn đã được trùng tu, sửa chữa 15 lần. Riêng năm 2014, UBND tỉnh đã phê duyệt kế hoạch trùng tu 2 dãy phố cổ. Vào tháng 6, Nhà Lớn hoàn thành tu bổ dãy nhà trước lầu dài với diện tích hơn 400m2, thay ngói mới, xây mới tường rào, lắp mới vách, cửa, cột; xử lý mối mọt toàn bộ hoành, rui, mèn; lát gạch nền nhà; xây mới nhà vệ sinh... Đến tháng 10, Nhà Lớn tiếp tục trùng tu dãy nhà sau lầu dài.
Ông Lê Văn Mai, hương chức Nhà Lớn Long Sơn cho biết, mọi việc trùng tu, sửa chữa đều do Ban điều hành Nhà Lớn tự làm, bảo đảm giữ nguyên trạng ban đầu để lưu lại dấu ấn kiến trúc cổ xưa, giúp thế hệ hôm nay và mai sau hiểu được công lao của cha ông đi trước cũng như giá trị lịch sử, văn hóa của Nhà Lớn. Còn ông Nguyễn Văn Được (ngụ tại thôn 4, xã đảo Long Sơn) nói: “tôi thường dành thời gian lui tới phụ giúp việc trông coi Nhà Lớn. Tôi rất vui khi Ban điều hành Nhà Lớn luôn quan tâm đầu tư, sửa chữa, giữ gìn và bảo tồn các dãy phố cổ giúp không gian, cảnh quan Nhà Lớn khang trang, sạch sẽ. Tôi hy vọng, ngày càng có nhiều du khách đến với Nhà Lớn hơn nữa”.
Trong bối cảnh nguồn ngân sách cấp để trùng tu, tôn tạo di tích còn hạn chế, cách làm trên của Ban điều hành Nhà Lớn Long Sơn thực sự là một điểm sáng, rất đáng được nhân rộng.
TTXT du lịch Vũng Tàu