Những năm gần đây, xã Vĩnh Thạch (Vĩnh Linh, Quảng Trị) đã “khởi động” triển khai loại hình du lịch cộng đồng tại thôn Vịnh Mốc, tạo nên sản phẩm du lịch mới, thu hút khách du lịch khi đến tham quan địa đạo Vịnh Mốc nổi tiếng. Lợi nhuận từ làm du lịch cộng đồng tuy chưa nhiều, nhưng đã và đang mở ra một hướng phát triển mới ở xã vùng biển bãi ngang này.
Vĩnh Thạch là xã có nhiều di tích lịch sử cách mạng, trong đó tiêu biểu nhất là làng hầm địa đạo Vịnh Mốc, đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa đặc biệt quốc gia. Đây cũng là điểm dừng chân trong chương trình du lịch “Hoài niệm chiến trường xưa và đồng đội”, đồng thời cũng là cầu nối quan trọng cho tuyến du lịch tiếp nối con đường di sản miền Trung với các điểm đến xuyên suốt: địa đạo Vịnh Mốc - Cửa Tùng - Cửa Việt ... Mai này, khi tuyến du lịch địa đạo Vịnh Mốc - đảo Cồn Cỏ được đầu tư xây dựng, sẽ là một tour du lịch hấp dẫn thu hút đông đảo du khách đến với mảnh đất này.
Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, từ tháng 8/2012, xã Vĩnh Thạch đã tiến hành quy hoạch làng chài Vịnh Mốc trở thành điểm du lịch cộng đồng. Với khoảng 120.000 - 150.000 lượt khách đến tham quan địa đạo Vịnh Mốc mỗi năm, ý tưởng làm du lịch cộng đồng tại thôn này của chính quyền địa phương là có cơ sở và được người dân đồng tình ủng hộ. Thực tế trong những năm trở lại đây, thôn Vịnh Mốc đã đón rất nhiều đoàn khách nước ngoài đến nghỉ lại tại các nhà dân trong thôn, có đoàn đến làm phim, tham quan, có đoàn nghỉ qua đêm để tiếp tục chặng hành trình ngày mai. Có khoảng 10 hộ gia đình trong thôn với điều kiện chỗ ở đảm bảo được lựa chọn để khách lưu trú khi có nhu cầu ở lại trong dân.
Gia đình ông Hồ Văn Triêm, ở đội 4, là một trong những hộ thường xuyên được đón khách ở lại. Ông Triêm vừa xây dựng ngôi nhà mới khang trang trên nền đất cũ với gian phòng ngủ, phòng khách rộng rãi, thoáng mát. Ông chia sẻ: “Gia đình tôi đã đón khoảng 5-6 đoàn khách nước ngoài đến ở lại khi về tham quan địa đạo Vịnh Mốc. Họ có nhu cầu ở lại thì mình vui vẻ tiếp đón. Từ lúc gia đình tôi còn ở ngôi nhà cũ, dù có hơi chật chội nhưng cũng đã cố gắng thu xếp cho khách chỗ ăn ở tươm tất nhất”. Cùng góp chuyện khi được hỏi việc có người nước ngoài đến ăn ở trong nhà có gì phiền hà không, chị Hồ Thị Ngọc, con dâu ông Triêm hồ hởi đáp: “Có khách ở lại thì thêm vui cửa vui nhà. Gia đình có món gì ngon thì mang ra đãi khách thôi, cũng không cần cầu kỳ, chỉ là món ăn dân dã quê nhà nhưng họ hài lòng lắm”.
Nhiều gia đình khác như hộ ông Nguyễn Văn Thành, Hoàng Phụ, Hồ Xuyên, Nguyễn Văn Phòng... cũng là những địa chỉ đảm bảo điều kiện ăn ở cho khách có nhu cầu lưu trú lại Vịnh Mốc. Xác định việc phát triển mô hình du lịch cộng đồng là một cách làm mới để phát triển kinh tế, nâng cao đời sống của người dân trong thôn nên bà con rất tích cực tham gia việc giữ gìn cảnh quan môi trường sạch đẹp. Nhiều hộ dân đã tự đầu tư nâng cấp sửa chữa nhà cửa để phục vụ tốt du khách nghỉ qua đêm. Ông Hoàng Phụ, ở đội 7 cho biết: “Người dân quê sống chất phác và giàu lòng mến khách nên rất sẵn lòng ủng hộ khi chính quyền địa phương quyết tâm phát triển một cách bài bản và hiệu quả loại hình du lịch cộng đồng tại địa bàn”.
Bên cạnh yếu tố thuận lợi về con người, Vĩnh Thạch còn nhiều tiềm năng lợi thế là địa phương có nhiều địa điểm di tích lịch sử, hệ thống làng hầm địa đạo hấp dẫn, ấn tượng, cảnh quan thiên nhiên phong phú, đặc trưng, hội tụ cả rừng, biển và các khe suối nhỏ, bờ biển dài và đẹp. Tuy vậy, để phát triển du lịch cộng đồng một cách bài bản, hiệu quả, xã Vĩnh Thạch vẫn còn rất nhiều việc phải làm. Thực tế hiện tại, dù đã có nhiều đoàn khách đến ở lại song các hoạt động du lịch tại chỗ hầu như vẫn chưa có gì. Ngoài việc cùng ăn, cùng ở với bà con, tham quan làng hầm địa đạo, Vịnh Mốc hầu như chưa có sản phẩm du lịch, chưa có hoạt động gì để du khách được trải nghiệm đúng nghĩa du lịch cộng đồng. Hoạt động lưu trú chỉ đơn thuần là ở lại qua đêm tại nhà dân, do đó cũng không giữ được du khách lưu lại lâu ngày.
Trong định hướng phát triển du lịch cho năm 2014 và những năm tiếp theo, xã Vĩnh Thạch đề ra mục tiêu xây dựng, phát triển bến cá Vịnh Mốc, tổ chức các điểm du lịch trên biển và kết nối tour du lịch địa đạo Vịnh Mốc với đảo Cồn Cỏ để thu hút du khách đến tham quan. Ngoài ra, xã cũng chú trọng tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn người dân biết khai thác và tận dụng tối đa nguồn lợi du lịch, dịch vụ tại địa đạo Vịnh Mốc cũng như phát triển dịch vụ du lịch dọc bãi biển.
Phát triển mô hình du lịch cộng đồng tại thôn Vịnh Mốc sẽ là cơ hội mang lại cho người dân cuộc sống tốt đẹp hơn, đồng thời góp phần quảng bá những tiềm năng, văn hóa, nét đặc trưng của vùng đất "lũy thép anh hùng" với bạn bè thế giới. Tuy vậy, để du lịch cộng đồng ở Vịnh Mốc trở thành một hướng phát triển mới có hiệu quả nhằm kết nối các giá trị văn hóa để tạo ra chuỗi sản phẩm du lịch có giá trị cao, không chỉ có sự đóng góp của cộng đồng mà đòi hỏi phải có sự vào cuộc một cách quyết liệt của các cấp chính quyền, nhất là của những cơ quan quản lý, xúc tiến du lịch.
TTXT du lịch Quảng Trị