Theo Quyết định số 1714/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 23/9/2013, 8 xã ở huyện Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn được công nhận thuộc vùng an toàn khu (ATK) của Trung ương thời kỳ kháng chiến chống Pháp. Sự kiện này mở ra một hướng mới cho sự phát triển của du lịch Bắc Sơn nói riêng và tỉnh Lạng Sơn nói chung. Đây cũng là cơ hội để những người làm du lịch nhìn nhận đánh giá lại tiềm năng du lịch ở vùng đất này, nhằm khai thác tốt các thế mạnh, thiết kế các tour, tuyến du lịch đặc thù, hấp dẫn.
ATK Bắc Sơn, những xã anh hùng, những địa danh một thời “Còn vang khe núi tiếng quân oai hùng”, những ATK đã nuôi giấu, che trở các đồng chí lãnh đạo Trung ương Đảng trong thời gian hoạt động tại Bắc Sơn như: đồng chí Trường Chinh, Hoàng Quốc Việt, Hoàng Văn Thụ, Trần Đăng Ninh... Và đây cũng là nơi dừng chân an toàn của các đoàn cán bộ cách mạng trong các chuyến đi công tác trước năm 1945. Hiện nay, ngành du lịch Bắc Sơn có 13 điểm di tích cấp Quốc gia, 14 di tích cấp tỉnh, trong đó có 12 di tích Quốc gia và 8 di tích cấp tỉnh thuộc các xã ATK. Nhắc đến ATK, nhiều người nhớ đến các địa danh, di tích lịch sử quen thuộc như: Đồn Mỏ Nhài, rừng Khuổi Nọi, Lân Táy - Mỏ Pia, đèo Tam Canh, đình Nông Lục, trường Vũ Lăng... Bà Trần Thị Thủy, Trưởng phòng Văn hóa - Thông tin huyện Bắc Sơn cho biết, những di tích lịch sử này là một tiềm năng quý để phát triển du lịch Bắc Sơn theo loại hình về nguồn. Đây cũng là tư liệu quý để giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Theo thời gian, các di tích lịch sử này đã xuống cấp, cần được đầu tư trùng tu, tôn tạo, phục dựng lại trước khi đưa vào khai thác.
Không chỉ có các di tích lịch sử nổi tiếng, du lịch Bắc Sơn còn hứa hẹn tiềm năng về khảo cổ, danh lam thắng cảnh. Nằm sâu trong lòng các dãy núi đá thuộc vòng cung núi đá vôi Bắc Sơn - Ngân Sơn, những hang động kỳ thú tựa như những lòng bàn tay khổng lồ, từ xa xưa, đã che chở cho từng tốp người nguyên thủy tránh mưa nắng, thú dữ. Ở nơi đây, các nhà khảo cổ học lần đầu tiên phát hiện được những di chỉ thuộc thời đại đồ đá tại nhiều điểm. Do đó các nhà khoa học đã đặt tên cho nền văn hóa khảo cổ này là nền “Văn hóa Bắc Sơn”. Ngày nay, các hang động Hữu Vĩnh, Cốc Lý, Thắm Hoay về cơ bản vẫn giữ nguyên được vẻ hoang sơ, kỳ ảo, tạo nên những ấn tượng với khách du lịch Bắc Sơn.
Cùng với những cảnh đẹp về hang động, người dân đã xây dựng nên những thắng cảnh khác để làm giàu đẹp thêm cho quê hương mình. Đó là những hồ chứa nước có dung tích 500 đến trên triệu mét khối như các hồ Vũ Lăng, Tam Hoa, Pác Mỏ... Đó là những bản làng của người Tày, người Nùng, người Dao nằm sát dưới chân núi tạo thành một cấu trúc không gian theo kiểu núi ôm quanh nhà, nhà lại ôm quanh ruộng lúa, tạo thành ba lớp không gian chặt chẽ, vừa xen đan, vừa bổ trợ lẫn nhau. Nhà sàn cổ của người dân Bắc Sơn phần lớn làm bằng gỗ tứ thiết (nghiến, lý, đinh, lim), mái lợp ngói máng đều đặn, nhấp nhô như những làn sóng. Đây là nơi khách du lịch Bắc Sơn có thể tham quan, tìm hiểu các nét phong tục tập quán địa phương. Từ 7/2013 đến nay, Làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn đã tiếp đón khoảng 400 lượt khách. Ông Dương Đình Đường, Chủ tịch UBND xã Quỳnh Sơn cho biết, việc phát triển thành làng du lịch cộng đồng được người dân xã rất đồng tình, ủng hộ, tự đầu tư cơ sở vật chất để được đưa vào danh sách các mô hình điểm. Từ 5 gia đình ban đầu, hiện nay làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn đã có khoảng 20 hộ gia đình đạt tiêu chuẩn, có thể phục vụ khách đến du lịch Bắc Sơn.
Du lịch Bắc Sơn, khách còn được thưởng thức mùi vị của những món ẩm thực đặc sản của vùng đất này (lợn quay, bánh chưng đen, xôi cẩm, cơm lam, bánh giầy ngải, rượu ngô, quýt vàng, mác mật...) và hòa mình vào những lễ hội đậm đà bản sắc (lễ Lồng tồng của dân tộc Tày, cấp sắc của dân tộc Dao, điệu sli, lượn, hát ví...). Qua đó cho thấy, vùng ATK và du lịch Bắc Sơn có tiềm năng lớn để phát triển. Đảng bộ và nhân dân các dân tộc huyện Bắc Sơn rất mong nhận được sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, tạo nguồn lực để xây dựng các tour, tuyến du lịch trong tương lai, khai thác tốt nguồn tài nguyên quý giá vẫn đang ẩn mình trên mảnh đất Bắc Sơn anh hùng.
TTXT du lịch Lạng Sơn