Trong những hành trình ngược xuôi Quốc lộ 6, tôi luôn trông đợi được đến chợ đèo Thung Khe (Dốc Trắng), điểm dừng chân trên đỉnh đèo nằm giữa Tân Lạc và Mai Châu (Hòa Bình). Không chỉ thói quen mà đã "nghiện" thật rồi! Được ngồi quây quần bên bếp củi, nhâm nhi cốc nước ngô nóng, ăn vài cái ngô luộc hay ngô nướng cho ấm bụng, nhẩn nha vài miếng cơm lam chấm muối vừng, chuyện trò với mấy chị người Mường, thấy thật thư giãn và ấm áp, lại an tâm vững tay lái trên đường đèo trong lộ trình kế tiếp.
Phần lớn người bán hàng trên chợ đèo Thung Khe là bà con ở bản Tằm, xã Phú Cường, huyện Tân Lạc, Hòa Bình. Họ bẻ ngô mới, bán sống cho khách mua làm quà, bán rau rừng, măng rừng, bán ngô luộc, ngô nướng, cơm lam cho khách ăn tại chỗ, bán phong lan rừng, thỉnh thoảng có chút thịt tươi, có ốc đá bắt về từ trên núi... Bất kể thứ gì bà con có thể kiếm được từ nhà, từ rừng đều được “dọn hàng”, khách dừng chân thấy lạ, thấy hấp dẫn thì thưởng thức, mua làm quà, đôi khi đơn giản chỉ là mua ủng hộ cho bà con.
Mùa đông, khi những con gió lạnh buốt ào xuống từ trên núi, đám sương mù quấn quít trên đèo Thung Khe trở thành cơn ác mộng cho nhiều tài xế thì điểm dừng chân chợ đèo sẽ trở nên đông khách. Lúc này sẽ có thêm nhiều món nướng được chuẩn bị để đãi khách như trứng nướng, thịt nướng, mía nướng... Tạt xe vào lề đường, hít hà hơi ấm của bếp, mùi khói củi xộc lên cay mũi, cay cả mắt. Hỏi đồ ăn không cần kiểm tra giá hay mặc cả, bà con không nói thách và cũng không bán đắt bao giờ.
- Thường khách sẽ tự lấy ngô trong nồi ra, ăn hết bao nhiêu đến lúc trả tiền tự báo lại với người bán, 5.000 đồng/quả ngô. Tự chọn cho mình một ngô đều tăm tắp, nóng hổi, mềm non hay rắn già là do ý thích mỗi người. Ăn ngô trên chợ đèo Thung Khe có cái hay là rất vui miệng, có khi ở nhà chẳng bao giờ ăn tới cái bắp thứ hai, ấy mà ở đây, loáng cái đã thấy mình lột vỏ tới cái thứ ba, thứ tư. Vì là ngô nếp, lại mới bẻ nên rất ngọt, thơm ngon, lại vui câu chuyện với bạn đồng hành và mấy chị, mấy cô bán hàng hiền lành, chân chất.
Để ý rồi quan sát mấy thanh cơm lam xếp trên ghế gỗ, tôi trông hơi lạ, dường như khác với cơm lam Mai Châu hay Pù Luông mà mỗi khi có dịp lên đường lại được thưởng thức. Hỏi ra mới biết, cơm lam ở chợ đèo Thung Khe không làm từ ống giang mà làm từ ống tre non. Gạo được ngâm từ 8g tối hôm trước rồi nhồi vào ống tre, dùng chính áo ngô để bịt ống, 4g sáng cho lên bếp nướng từ từ cho tới khi chín.
- Người Mường ở bản Tằm không phải dùng lá chuối để bọc quanh ống cơm trước khi nhồi gạo vào mà với cách nấu truyền thống này, họ giải thích - một lớp màng tre mỏng bên trong ống tre non sẽ trở thành phần vỏ bọc giữ nước, giữ nhiệt để làm chín hạt gạo sau quá trình nướng. Sau đó phần vỏ tre bên ngoài bị cháy đen sẽ được róc đi cho sạch sẽ và đem bán trên chợ đèo Thung Khe, 10.000 đồng/ống cơm lam, và bạn có những niềm vui giản dị đến bất ngờ.
Đằng sau dãy lán trại được dựng lên sơ sài và thông thống gió, là một sườn núi nghiêng nghiêng, bên dưới nữa là thung lũng bản Tằm. Tôi hỏi một mệ bán hàng, có phải ngày trước làng trồng dâu nuôi tằm, bà bảo phải, nhưng giờ dân bản không làm nghề dệt lụa nữa, lên đây bán hàng cũng có đồng ra đồng vào, ngày ít ngày nhiều, một tháng cũng được vài triệu đồng. Phần lớn các lán trại ở chợ đèo Thung Khe không bán hàng suốt đêm, vào mùa đông sẽ có một số hàng bán khuya, nhưng đến quá nửa đêm là nghỉ.
Chợ đèo có vị trí khá đắc địa, là một điểm phù hợp để dừng chân ngắm cảnh Hòa Bình. Trong khi quốc lộ 6 mở ra một bên là núi cao, một bên là vực sâu thì ngay đỉnh đèo Thung Khe có một khoảnh đất lớn ăn về phía vực đủ để thành nơi họp chợ của dân đi lại quả là điều thú vị. Ngoài việc dừng chân nghỉ ngơi, ăn uống, nhiều lần chúng tôi cũng chọn nơi này để chụp ảnh cưới cho bạn bè... Chợ đèo Thung Khe luôn là điểm dừng chân được mong đợi của nhiều lữ khách trên lộ trình ngang qua quốc lộ 6 để đến với vùng cao Tây Bắc.
TTXT du lịch Hòa Bình