Sáng mồng 6 Tết (tức ngày 5 tháng 2), tại di tích Lịch sử Văn hóa đền Chu Văn An (Hải Dương), UBND Thị xã Chí Linh đã long trọng tổ chức Lễ khai bút đầu xuân Giáp Ngọ 2014. Tới dự buổi lễ có đại diện một số ban, ngành; đại diện một số Ngân hàng, nhà tài trợ cùng thầy và trò các trường đại học, cao đẳng, các trường phổ thông mang tên thầy Chu Văn An trong và ngoài tỉnh cùng đông đảo giáo viên học sinh, du khách thập phương đã về dự.
- Chu Văn An hiệu là Tiều Ẩn, tên chữ là Linh Triệt, sinh năm 1292, ở xã Quang Liệt, huyện Thanh Trì, Hà Nội. Ông sống vào cuối thời Trần, dù đỗ Thái học sinh nhưng không ra làm quan, mà mở trường dạy học ở làng Huỳnh Cung, bên sông Tô Lịch... Tài năng và đức độ của thầy vang xa, khiến học trò nhiều nơi tới bái sư, trong số đó có nhiều người thành đạt, sau làm quan lớn như Phạm Sư Mạnh, Lê Quát... Đến đời vua Trần Minh Tông, Chu Văn An được vời ra làm Tư nghiệp Quốc Tử Giám để dạy Thái tử và tham gia vào công việc củng cố triều Trần đang có nguy cơ bị suy vong. Đến đời vua Dụ Tông, gian thần nổi lên khắp nơi khiến xã hội rối ren, dân tình đói khổ. Trong khi nhiều vị quan cao chức trọng chỉ khư khư lo giữ mũ áo, Chu Văn An đã dâng Thất trảm sớ xin chém bảy tên gian thần. Vua không chấp thuận nên ông từ quan, về ở ẩn tại núi Phượng Hoàng (Chí Linh), lấy hiệu là Tiều Ẩn (người đi ẩn hái củi) và dạy học, viết sách. Khi Trần Nghệ Tông dẹp Dương Nhật Lễ, giành lại ngôi báu của nhà Trần, thầy chống gậy về tận triều đình chúc mừng, nhưng vẫn không nhận chức quan. Sau lễ bái yết, thầy trở lại nhà riêng ở Phượng Hoàng và mất tại đây vào ngày 26 tháng 11 năm Canh Tuất (1370) thọ 79 tuổi. Vua Nghệ Tông được tin liền cho quan triều đến tế, đặt tên Thụy là Văn Trinh, hiệu là: Tiều Ẩn Khang Tiết tiên sinh, sắc phong Thượng Đẳng Thần và cho phối thờ tại Văn Miếu bên cạnh Khổng Tử cùng các vị thánh hiền khác, đồng thời ban tiền làm đền Chu Văn An ở 27 xã có môn sinh của thầy. Sau khi thầy mất, học trò làm nhà bên mộ đến cả năm, tế lễ để tỏ lòng thương tiếc thầy. Đây là trường hợp đặc biệt của giới nho sĩ nước nhà. Lịch sử dân tộc tôn vinh thầy là nhà nho có đức nghiệp lớn nhất. Phan Huy Chú trong Lịch triều hiến chương loại chí đã ca ngợi ông “học nghiệp thuần túy, tiết tháo cao thượng, làng Nho nước Việt trước sau chỉ có mình ông, các ông khác không thể so sánh được”...
Tục khai bút và xin chữ đầu xuân là nét văn hóa đẹp từ nhiều đời nay ở nơi đây, từ khi thầy Chu Văn An về đây mở lớp dạy học và duy trì đến nay. Tương truyền, xưa kia học trò đến thăm Thầy, thường được Thầy thăm hỏi, trò chuyện. Qua đó Thầy thấu hiểu được tâm tư, nguyện vọng, công việc, cuộc sống của mỗi người. Khi chia tay, Thầy tự tay viết tặng một chữ ứng với những nhận định hoặc là ngầm ý gửi phương châm sống, phấn đấu cho người đó. Ai được tặng đều coi những chữ đó như báu vật, mang về treo ở nơi trang trọng nhất để chiêm nghiệm. Điều đặc biệt nữa là tại đây, xưa có khu giếng son, ở đáy giếng có lớp bùn son, màu đỏ tươi, thầy Chu thường dùng để viết chữ. Để tưởng nhớ và lưu giữ nét chữ son độc đáo đó, tục khai bút, xin chữ và cho chữ hiện nay vẫn được bảo tồn và phát huy với nguyên vẹn ý nghĩa. Hằng năm cứ vào dịp Tết đến xuân về, mọi người, nhất là thầy và trò các cấp học thường đến đền Chu Văn An thăm thầy và xin thầy một chữ. Người làm quan xin thầy chữ Tâm, chữ Đức, chữ Liêm, chữ Chính. Người lao động xin thầy chữ Chuyên, chữ Cần. Người có tuổi xin chữ Phúc, chữ Thọ, chữ Trường. Người buôn bán thầy cho chữ Tín, chữ Tài, chữ Lộc. Học trò xin Thầy chữ Trí, chữ Tuệ, chữ Minh, chữ Thành, chữ Đạt.
Sau diễn văn, các đồng chí lãnh đạo trung ương và tỉnh đã trịnh trọng làm lễ khai bút tại đền Chu Văn An với 4 chữ Nho: Chính - Học - Thuần - Hành (Đạo học có chính thì thực hành mới thông) và 9 chữ Quốc ngữ: Trí - Tuệ - Minh - Tâm - Đức - Phúc - Thành - Đạt - Vinh.
Trong buổi lễ tại đền Chu Văn An, nhằm tôn vinh thành tích giáo dục, Thị xã Chí Linh, huyện Thanh Trì, Trung tâm hỗ trợ thủ khoa Việt Nam và các tổ chức, cá nhân hảo tâm đã tuyên dương và trao thưởng mỗi suất 1 triệu đồng cho 34 giáo viên giỏi và học sinh đoạt giải cao tại các kỳ thi quốc gia và cấp tỉnh, thành phố năm học vừa qua.
TTXT du lịch Hải Dương