Du lịch Gia Lai có ưu thế về phát triển du lịch cộng đồng với sự đa dạng văn hóa của 34 dân tộc anh em, chiếm khoảng 48% tổng dân số toàn tỉnh, đặc biệt là những nét văn hóa truyền thống tiêu biểu của 2 dân tộc Jrai và Bahnar.
Thực trạng khai thác du lịch tại buôn làng
Du lịch cộng đồng (Community Based Tourism) là mô hình hấp dẫn và phát triển mạnh ở nhiều nước trên thế giới, đặc biệt là các quốc gia châu Á mà Việt Nam là điển hình. Đây là loại hình du lịch đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế, văn hóa và xã hội không chỉ là một quốc gia, một địa phương mà còn là cơ hội để người dân bản địa cải thiện thu nhập, nâng cao đời sống mà vẫn lưu giữ được các nét đẹp văn hóa truyền thống.
Phát triển du lịch cộng đồng chỉ thật sự thành công khi có sự tham gia của cộng đồng vào các hoạt động du lịch. Làng Phung và làng Kép (xã Ia Mơ Nông, huyện Chư Pah) đang là những địa chỉ về du lịch văn hóa bản địa thu hút khách khi đến du lịch Gia Lai. Làng có nhiều cảnh quan đẹp cùng 1 đội văn nghệ cồng chiêng luôn sẵn sàng phục vụ khách. Vậy nhưng, các hoạt động khai thác du lịch ở các buôn làng này chỉ dừng lại ở một số hoạt động cơ bản như tham quan, tìm hiểu buôn làng, giọt nước, nhà mồ, cách sinh hoạt của người dân và thưởng thức cồng chiêng. Hơn nữa, những lợi ích về kinh tế đối với người dân từ hoạt động du lịch ở làng Phung, làng Kép vẫn chưa rõ nét, thu nhập từ du lịch không đáng kể. Ngoài ra, tại các điểm này còn thiếu nhiều dịch vụ bổ sung phục vụ khách du lịch như trình diễn, trải nghiệm nghề truyền thống, mua sắm hàng lưu niệm...
Hướng phát triển cho du lịch cộng đồng
Là người nhiều năm gắn bó với ngành du lịch Gia Lai, ông Nguyễn Đức Hoàng - Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch cho biết: “Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên” đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của thế giới, là một thế mạnh để thu hút sự quan tâm của du khách trong và ngoài nước đến với Gia Lai bởi những đặc sắc của di sản này. Hiện tỉnh Gia Lai đang hoàn chỉnh “Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Gia Lai đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030”, trong đó, lựa chọn “du lịch văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên” là một trong những sản phẩm du lịch đặc thù của tỉnh. Đây là cơ sở cho việc xây dựng đề án phát triển du lịch cộng đồng của tỉnh”.
Theo ông Hoàng, để có hướng phát triển bền vững cho du lịch cộng đồng trong ngành du lịch Gia Lai, bên cạnh sự đầu tư về cơ sở vật chất phục vụ cho du lịch như khu văn nghệ cồng chiêng và lễ hội, khu dệt thổ cẩm, đan lát, tạc tượng; tổ chức các tour trải nghiệm dài ngày và các dịch vụ cho khách tham quan như homestay, biểu diễn cồng chiêng, tham quan tìm hiểu buôn làng, bán hàng lưu niệm... thì cần có những giải pháp thiết thực. Trong đó, du lịch Gia Lai cần ưu tiên khôi phục kiến trúc truyền thống về nhà rông, nhà sàn, nhà mồ; duy trì các lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số như lễ mừng lúa mới, lễ bỏ mả, lễ mừng chiến thắng...
Bên cạnh đó, cần quan tâm đến việc cải thiện môi trường sống, nâng cao ý thức của người dân về việc đảm bảo vệ sinh, sử dụng nước sạch, xử lý rác thải... kết hợp với trách nhiệm của các công ty lữ hành trong vấn đề này khi khai thác du lịch. Đặc biệt, việc hướng dẫn cho cộng đồng biết cách làm du lịch là yếu tố quan trọng để quyết định đến thành công cho mô hình du lịch cộng đồng, như: đào tạo kỹ năng quản lý và kinh doanh, kỹ năng ứng xử, giao tiếp, ngôn ngữ... Và làng Phung được xem là một điển hình của du lịch Gia Lai cần nghiên cứu đầu tư khai thác, phát triển du lịch cộng đồng.
Mô hình du lịch cộng đồng tại làng Phung thành công sẽ là động lực để triển khai nhân rộng tại các làng khác trên địa bàn tỉnh. Không chỉ mang lại nguồn thu nhập cho người dân bản địa, cải thiện đời sống phát triển kinh tế địa phương mà còn góp phần đưa du lịch Gia Lai phát triển theo hướng bền vững.
TTXT du lịch Gia Lai